skanowanie0003 9

XII

dotyczyła wagi / punktu widzenia użytkowników słownika - poszczególnych składników informacji leksykograficznej, podawanej w artykule hasłowym. Według odpowiedzi na ankietę hierarchia ta przedstawia się następująco:

I informacja znaczeniowa - wyrazy, związki frazeologiczne, przysłowia, terminy;

. V informacja gramatyczna i pragmatyczna:

I informacja etymologiczna.

Koncepcja wstępna, dane wynikające z ankiet, doświadczenia osób uczestniczących w prm ach Icksykograficznych złożyły się na określenie zasad redakcji słownika. W 1995 r. pi /*• prowadzono ekscerpcję uzupełniającą ze źródeł pośrednich, zestawiono bazę danych obejmującą ponad 120 (XX) jednostek, opracowano 8 500 próbnych artykułów hasłowych, /modyfikowano zasady opisu fleksji oraz określono zasady stosowania kwalifikatorów. W 2(H)I r. rejestr opracowanych artykułów hasłowych był bliski liczby 100000.

I 2.3. Zasadnicze prace redakcyjne trwały więc sześć lat. W tym czasie następowała co naturalne modernizacja warsztatu lcksykograficzncgo i całościowej koncepcji słownika. Wpływały na to również wydarzenia zachodzące na rynku wydawniczym, ponieważ ostatnie dziesięciolecie XX wieku można określić mianem wręcz „eksplozji" edycji o charakterze leksykograficznym. Wystarczy tu wymienić chociażby najważniejsze publikacje Wydawnictwa Naukowego PWN: E. Sobol (red.). Słownik wyrazów obcych, wyd. nowe (1994): E. Polański (red.). Nowy słownik ortograficzny (1998); \ Markowski (red.). Nowy słownik poprawnej polszczyzny (1999): M. Bańko (red.). Inny słownik języka polskiego (2000); A. Bańkowski. Etymologiczny słownik języka polskiego (2(MX)), a także niektóre mniejsze słowniki tego wydawnictwa: M. Grochowski. Słow nik polskich przekleństw i wulgaryzmów (1995); E. Sobol (oprać.). Podręczny słownik języka polskiego (1996); W. Kopaliński. Słownik eponimów (1996); J. Anusiewicz. J. Skaw iński. Słownik polszczyzny potocznej (1996); J. Grzenia, Słownik nazw własnych (1998); E. Sobol (red.), Ilustrowany słownik języka polskiego (1999); I Podracki, Słownik skrótów i skrótowców (1999).

l)odac także trzeba, że - jeśli chodzi o inne wydawnictwa - od 1994 r. zaczął się ukazywać duży Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej, i w 1996 i ukazał się jednotomowy Słownik współczesnego języka polskiego pod red. B. Dunaja.

Każdy / wymienionych słowników wnosi coś nowego do tradycji leksykografii polskiej i każdy zespół opracowujący inny słownik musi to brać pod uwagę. Dlatego tez i w naszych pracach redakcyjnych musiało to znaleźć odzwierciedlenie. Duży zakics zmian zarówno pod względem zasobu słownictwa, jak i charakteru opisu lcksykograficzncgo - spowodował odejście od pierwotnego zamiaru reedycji SJP3 i przyjęcie nowej formuły uniwersalnego słownika języka polskiego USJP.

1.3. Charakter USJP

I ( I USJP jest słownikiem jcdnoję/.ycznym. lako opracowanie Icksykograliczne, znajduje swe miejsce w obrębie polonistycznego opisowego lę/yko/nawstwu stos o wanego. ponieważ ic|cmmi|c słownictwo języka polskiego i opis togo słownictwa jest .ltiL.tm.u-um U .i.Inn-MiMim dl! ivUcmU !0ZVkoWCl!n iinUiUiyilW. I'i/>joii jedlin

języczności za cechę konstytutywna USJP w praktyce oznacza, że cały zasób hasłowy słownika stanowią jednostki leksykalne języka polskiego. Mogą być one pochodzenia rodzimego lub obcojęzycznego. W tym drugim wypadku o ich przynależności do słownictwa polszczyzny decydują wykładniki adaptacji (przyswojenia) - fonetycznej, gramatycznej lub kulturowej - które umożliwiają ich stosowanie w wypowiedziach formułowanych po polsku. Zaliczamy tu również przyswojone kulturowo cytaty (wtręty), mające postać wyrazów bądź połączeń wyrazowych, np. curriculum vitae <łac. bieg życia’> - «życiorys»; de facto <z łac.> - «w rzeczywistości, w praktyce»; mutatis mutandis <z łac.> - «zmieniając (zmieniwszy) to. co powinno być zmienione; uwzględniając (uwzględniwszy) istniejące różnice»; okej, okay, OK <amcr.ang. okay, skr. a(ll) c(orrect) 'wszystko w porządku'> - «partykuła oznaczająca zgodę na coś. akceptację, potwierdzenie czegoś». ponieważ zwyczaj językowy wprowadzi! je już w sposób ustabilizowany do określonego typu wypowiedzi polskojęzycznych.

Pomny obcojęzyczne występują w USJP jedynie jako podstawy etymologiczne haseł o obcej genezie, np. abakus <łac. abacus>\ rabat <nicm. Rabatt>\ aborcja <ang. (tiriificial) abortion>\ kaloria <fr. calorie>, oraz jako pomocnicze łacińskie nazwy botaniczne i zoologiczne, które umieszczamy w definicjach, by ..odsyłały** zainteresowanych tym użytkowników* słownika do specjalistycznych encyklopedii, leksykonów

•    opracowań naukowych, np. brzost «Ulmus montana, wysokie drzewo liściaste, nisnące w umiarkowanej strefie półkuli północnej; wiąz górski»; i tapir uTapirus, loslinożemy ssak podobny do świni, ciemnobrązowy, o wydłużonej głowie, mający no-, i wargę przekształconą w niewielką ruchliwą, przystosowaną do chwytania, trąbę. fv|«icy w tropikalnych dżunglach Ameryki Południowej i A/ji»; kaszaiot «Physeter mtodon, największy z wielorybów, żyjący w ciepłych morzach i oceanach, dostar

•    /i\)ucy olbrotu i ambry; potwal*.

I ł.2. USJP jest słownikiem ogólnym. Użyty tu przymiotnik (ogólny) ma cztery pmhiiiwowe znaczenia: 1. dotyczący ogółu, przeznaczony dla ogółu; powszechny, publiczny, 2. obejmujący całokształt czegoś, 3. odnoszący się do wielu podobnych Podmiotów, zjawisk, 4. łączny, całkowity, sumaryczny. W wypadku słownika • i i. /enia przymiotnika ogólny znajdują dwie sfery odniesienia. Chodzi tu bowiem

•    • t hnrakter słownika z punktu widzenia jego użytkowników (odbiorców') oraz

•    • /aktes słownictwa zamieszczonego w słowniku.

I Małego też w USJP starano się ukazać całość klas słownictwa współczesnej |Mil /c/yzny (xl starannej (oficjalnej, opracowanej) do potocznej (w kilku pod •lawowych odmianach) - / uwzględnieniem wyboru specjalistycznych znaczeń *mh»/ów oraz terminologii naukowej i technicznej, pozostającej w szerszym obiegu naukowym. Por. tu przykładowo fragmenty artykułów' hasłowych:

•pnimy <od iputno kuązk. «gwaltowny płacz połączony /. łkaniem* OostaC spazmów (...).

■|mfim «gr tp.twitH* md. «nagly, mimowolny, czasem bolesny skurcz mięśnia lub grupy uiłflnl towarzyszący chorobom, np. dychawicy oskrzelowej; także: gwałtowne obkurczenic

woilu lub jego ujśuu; kurcz* Nerwowy spazm (...).

f t luna o/nnc7U|ą£u spółgłoskę r>* Dii/n R. milki r 2. “litera wihodxi|cu w skład dwu/. nu ku • /fi -spółgłoska pr/rdnioię/yknwo d/iąsłowa, półotwarta, dr/ąi a, dzwtęi /nu, rwardu, INIIIM ( ..)•