skanuj0018

przeszkód odwiedzać swoich potomków. Zgodnie z wierzeniami mieszkańców Syjamu rozwierają się wówczas wrota otchłani i zmarli na trzy dni wychodzą na światło dnia. Krajem rządzi doraźnie wyznaczony władca, wyposażony w przywileje rzeczywistego monarchy, a ludność oddaje się grom hazardowym (działaniu zawierającemu elementy ryzyka i marnotrawstwa, przeciwstawnemu w stosunku do powolnego a pewnego gromadzenia bogactw przez pracę).

U Eskimosów w czasie świąt zimowych dusze powracają, _:by wcielić się w członków osady, potwierdzając tym solidarność, ciągłość pokoleń w grupie. Potem uroczyście się je żegna, by znów mogły nastać normalne warunki życia.

Jeśli okres świąteczny rozbity jest na części | rozproszone w ciągu całego roku, znajdujemy zaw-■ sze porę, gdy zmarli mają prawo przebywać w towarzystwie żyjących. Potem, gdy minio czas przeznaczony na ich doroczny najazd, odprawia się ich z powrotem specjalnymi zaklęciami. W Rzymie w określonych momentach usuwa się kamień zamykający mundus: to jaskinia na Palatynie, uważana za drogę prowadzącą do świata podziemnego, za model tego świata, oraz — jak sama nazwa wskazuje — za dokładny odpowiednik świata żyjących w zaświatach. Mundus reprezentuje zarazem kondensację Wielkiego Obszaru w stosunku do przestrzeni świeckiej oraz otwór umożliwiający porozumienie między nimi. Dusze błądzą wówczas swobodnie po mieście, podobnie jak w ciągu trzech dni maja, pod których koniec każdy mężczyzna będący głową domu wypędza duchy za pomocą zabiegu, jakim jest wypluwanie bobu — tym samym na przeciąg najbliższego roku wykupuje siebie i swoich najbliższych od najścia umarłych Powrót umarłych łączy się często zę zmianą pory roku: w całej Europie przede wszystkim Noc Sylwestrowo, czyli ostatnia noc roku, jest tym uprzywilejowanym momentem, gdy upiory, widrna, zjawy mają prawo swobodnie przebywać między żywymi.

lii. Funkcja rozpasania

Ów antrakt dopuszczający wszelki zamęt, jakim jest święto, występuje także jako okres, gdy zawieszony zostaje porządek świata. Dlatego właśnie dozwolone są wówczas wszelkie wybryki i nadużycia. Idzie o to, by działać na przekór normom. Wszystko należy robić odwrotnie niż zwykle. W czasach mitycznych porządek czasu był odwrócony: człowiek rodził się starcem, umierał dzieckiem. W tych okolicznościach z dwu powodów zaleca się rozpasanie i szał. Po pierwsze, chcąc tym pewniej odnaleźć warunki właściwe mitycznej przeszłości, ludzie usiłują robić wszystko wręcz przeciwnie niż zwykle.^- Po drugie zaś — wszelkie nadużycie dowodzi nadmiaru siły żywotnej, który może tylko sprzyjać obfitości i pomyślności oczekiwanej odnowy.

Obie przyczyny prowadzą do wykraczania poza przepisy i naruszania miary, do tego, że ludzie korzystają z zawieszenia porządku kosmicznego, by działać wbrew regule, gdy reguła czegoś zakazuje, a przebierać miary, gdy reguła dozwala. Dlatego też gwałci się wówczas systematycznie wszelkie przepisy chroniące ład naturalny i społeczny. Te wykroczenia nie przestają być świętokradztwem. Stanowią one naruszenie reguł, które wczoraj wydawały się święte i nienaruszalne i ju-* tro znów takimi będą. Poczynania te jawią się jako skrajne świętokradztwo.

Ogólnie rzecz biorąc, wszelkie okoliczności, w których istnienie społeczeństwa i świata zdaje się

Mli