skanuj0027 3

W rezultacie na podstawie niniejszych badań, można by powiedzieć, iż ok. 30*40% grupa polskich pracowników socjalnych z jednej strony preferuje postawy uległo-zależne, charakteryzujące się tendencją do podporządkowa- i nia się, nastawieniem submisywnym oraz oczekiwaniem na pomoc; z drugiej » - kierowniczo-autorytarne, charakteryzujące się tendencjami przywódczymi, | inklinacjami do dominacji nad innymi; z trzeciej - agresywno-sadystyczny - j wskazujący na tendencje napastliwości, wrogości, krytykanctwa, instrumen-tal izm u czy manipulacji innymi. Gdyby natomiast za. Janem M. Stanikiem opisane uprzednio skale dalej odpowiednio pogrupować i wyróżnić: 1) typ prospołeczny, 2) typ wrogi, 3) typ egocentryczny (w tym makiawelistyczny) $ -to wyniki uzyskanych badań rozkładają się jak poniżej:

Tabela 1. Typy postaw pracowników socjalnych (wg ich nasilenia, w %)

Postawa	Poziom nasilenia
	wysoki	średni	niski
Prospołeczna	3,6	38,7	57,7
Egocentryczna	33,3	4,5	62,1
Wroga	11.7	10,8	77,5

Źródło: Obliczenia własne na podstawie badań S. Szczepkowskiego (2002).

Wyniki uzyskanych badań zdają się zatem wskazywać, iż relatywnie, tendencje najbardziej pożądane, tj. prospołeczne, na poziomie ich wysokiego stopnia nasilenia, odnoszą się do stosunkowo najniższego odsetka pracowników (3,6%); wyższą pozycję w tym zakresie zajmują postawy wrogie (odp. 11,7%), a zwłaszcza egocentryczne (33,3%). Tendencje prospołeczne wyraźnie górują w relacji do średniego poziomu nasilenia wskazań (38,7%); natomiast postawa egocentryczna i wroga wyróżniają się nasileniem niskim (odp. 62,16% oraz 77,5%). Tak czy inaczej, ponad 30% grupa pracowników w swoich relacjach interpersonalnych w sposób wymierny preferuje zachowania egocentryćzne, które ukierunkowane są na wywyższanie oraz przecenianie własnych wartości, a z drugiej strony deprecjonowanie wartości partnerów interakcji. W zachowaniach takich widomy jest zarówno syndrom makiawelistyczny (zachowanie władcze, zmierzające do podporządkowania sobie innych), jak i ingracjacyjny (manipulowanie innymi poprzez „wkradanie się w ich łaski"). Kilka innych badań

nad rolą cech osobowych pracownika socjalnego jako istotnego czynnika efektywności jego pracy - zdaje się potwierdzać wyłonioną powyżej tezę o istnieniu 30-40% grupy o cechach zdecydowanie niesprzyjających realizacji zadań zawodowych [zob. Kurcz 2002].    ,    *

i

2.5. Praca socjalna a problemy etyki zawodowej O potrzebie posiadania i realizowania wartości

%    *    .    i

Problemy etyczne są immanentną cechą zawodą pracownika socjalnego oraz pracy socjalno-wychowawczej. Wynika to m.in. z faktu, iż każdy kontakt pracownika socjalnego z podopiecznym jest swoistą relacją osobową nacechowaną postawą emocjonalną. Intencja prośby lub oczekiwania na pomoc oraz samej pomocy ściśle łączy się ze złożoną sytuacją psychospołeczną, w której obie strony rozstrzygają o realizacji określonych wartości. Jednak o tym, w jaki sposób stosunek socjalno-opiekuńczy zostanie spożytkowany dla realizacji celów wychowawczych oraz wartości etycznych, w zasadniczym stopniu decyduje wiedza, umiejętności oraz predyspozycje osobowe pracownika.

Elementarnym paradygmatem wiedzy etycznej jest założenie, iż człowiek stanowi najwyższą wartość oraz niezbywalne prawo do stanowienia o sobie samym. Z tak sformułowanego założenia m.in. wynika, iż w trakcie realizacji zadań socjalnych pracownik socjalny powinien starać się osiągać takie humanistyczne wartości jak:

•    chronić oraz rozwijać dobra witalne swoich podopiecznych (tj. głównie życia, zdrowia psychofizycznego, zdrowego stylu życia, higieny oraz bezpieczeństwa życia i rozwoju, godności i autonomii życia poprzez zaspokajanie jego socjalno-bytowych potrzeb);

•    odnoszące się do pracy własnej, tj. rzetelności, uczciwości, sumienności zawodowej, dbałości o wysoki poziom przygotowania zawodowego oraz jak największy poziom świadczonych usług socjalnych;

•    związane z nienadużywaniem uprawnień i władzy, zwłaszcza w relacji z podopiecznym (np. podmiotowy stosunek do podopiecznego, postawy antykorupcyjne itp.);

•    związane z podnoszeniem oraz umacnianiem odpowiedniej pozycji oraz prestiżu zawodowego pracownika socjalnego (chodzi tutaj głównie o wartości wynikające z faktu czy oraz na ile pracownik socjalny sam, w codziennym życiu realizuje głoszone przez siebie wartości,, np. czy prowadzi zdrowy styl życia chroniąc wartości witalne;

57