skanuj0013 (114)

Na podstawie Antoszewski, Herbut, Systemy polityczne współczesnej Europy, s.169-176.

Parlamentaryzm w demokracja skonsolidowanych ( ustabilizowanych):

- (Austria, Belgia, Dania, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Norwegia, Szwecja, Włochy, Portugalia, RFN,

WB oraz Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Indie, Kanada, Izrael)

f|

Cechy parlamentaryzmu:

1.    Układ sił w parlamencie przesądza o powołaniu premiera i uformowaniu gabinetu

2.    rząd ponosi solidarną odp. Przed parlamentem który może wyrazić mu wotum nieufności

3.    rząd ma możliwość spowodowania rozwiązania parlamentu (jego izby niższej jeżeli są dwie) przed upływem kadencji -> przedterminowe wybory ( z wyjątkiem Norwegii)

4.    między parlamentem i rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych (ministrowie mogą być i są często deputowanymi) czyli brak organizacyjnej separacji legislatywy i egzekutywy (z wyjątkiem Norwegii i Holandii)

Cechy i różnice:

1. Parlamentaryzm gabinetowy wysoki stopień skuteczności, zdyscyplinowana większość

parlamentarna popierające rząd, niewielka (malejąca) liczba przesileń (kryzysów) gabinetowych Najczystsze formy: WB i NZ (dominacja egzekutywy), Australia, Szwecja, Norwegia, Austria, RFN, Hiszpania

Przeciwieństwem jest parlamentaryzm komitetowy    stałe komisje parlamentarne odgrywają kluczową rolę

gdyż mogą zmieniać lub blokować propozycje rządu( kryzysy w HI i IV Rep. Francuskiej). Do najczystszych przykładów należą Belgia, Dania, Holandia (Włochy do ’90)

Dania, Szwecja, Norwegia rozbudowują mechanizmy korporacyjne przez co zmierzają ku p. komitetowego ( zwłaszcza w latach ’70 i ’80)

2.    Różnice w systemach partyjnych systemy dwu partyjne (WB, Australia, NZ do ’90) dwu i pół partyjne (Niemcy, Austria do ⁵ 90, Kanada do ’80 ) sprzyjają dominacji gabinetu nad parlamentem

Spolaryzowany pluralizm ( Włochy do połowy lat 80) prowadzi do wzrostu roli parlamentu, nietrwałość rządów, dłuższy czas ich formowania, zagrożenie dla stabilności politycznej

3.    Procedury powoływania i odwoływania rządu. Wspólna cecha: podmiotem formalnie powołującym jest

głowa państwa ( z wyjątkiem Szwecji gdzie robi to przewodniczący Riksdagu)

Warunkiem podjęcia działań przez rząd jest uzyskanie wotum zaufania (RFN, Włochy, Irlandię, Belgię,

Grecję, Hiszpanię)

Rząd nie ma obowiązku uzyskania wotum zaufania w Kanadzie, WB, Danii, Norwegii Prawo parlamentu do odwołania gabinetu:

-    większość bezwzględna RFN, Grecja, Portugalia, Hiszpania i Szwecja- sprzyja dominacji gabinetu, stabilności politycznej - to zabezpieczenie występuje w krajach niegdyś doszło do ustanowienia rządów totalitarnych bądź autorytarnych i nazywa się racjonalizacją parlamentaryzmu

Jednym z elementów jest konstruktywne wotum nieufności (odwołanie rządu pod warunkiem bezwzględnej większości dla nowego rządu czy premiera)    RFN, Belgia, Grecja, Hiszpania

4.    Systemy wyborcze:

Bezwzględna większość (Australia)

Względna ( WB i Kanada)

Mieszany (RFN, Japonia, NZ, Włochy (?))

Różne formuły wyborcze (d’ Honda, Saint- Lagun)

Większościowe i d’ Hondt faworyzują partie silniejsze

Saint-Lague, wyrównawcza dystrybucja miejsc wspiera partie słabsze ( Dania, Norwegią Szwecja)

5.    Parlamentaryzm w monarchiach i republikach. Ani monarcha ani prezydent nie sprawują realnej władzy

wykonawczej, zachowując neutralność polityczną. Głowa państwa nie ponosi politycznej odpowiedzialności przed parlamentem.

6.    Parlamentaryzm współistnieje z modelem demokracji westminsterskiej ( WB, NZ do ’90) i

konsensualnej ( Austrią Belgią Holandia)

Inne cechy:

-    nie obowiązuje zakaz reelekcji jak np. w USA, stanowisko premiera i ministra można sprawować długo i wielokrotnie

-    stabilizacja kadr tworzących służbę cywilną, wolna od politycznych nacisków, apolityczni urzędnicy

W demokracjach nieskonsolidowanych:

- demokracjach skonsolidowanych czysty charakter parlamentaryzmu przejęły Czechy, Węgry, Słowacja oraz nieliczne rep. Afiykańskie ( Botswaną Nigerią Tanzanią Kenia)

10