0174

Systemy polityczne współczesnego świata

drugie, systemy dwupartyjne, czyli oparte na dominacji dwóch dużych partii i procesie dość regularnej alternacji władzy, ewentualnie duopolarne (dwubiegunowe). Po trzecie, systemy wielopartyjne, charakteryzujące się określonym poziomem frag-mentaryzacji, co może wpłynąć na ukształtowanie modelu rywalizacji trójpolarnej oraz niejednokrotnie na konieczność budowania gabinetów koalicyjnych.

Do pierwszej kategorii systemów partyjnych można zaliczyć Malezję i Singapur (absolutna predominacja jednej partii bądź koalicji) oraz - pod pewnymi względami - Nepal i Tajwan. Malezję i Singapur określa się, podobnie jak kiedyś Meksyk, mianem „niezgrabnych” demokracji. Partia dominująca w systemie partyjnym Malezji, Narodowa Organizacja Zjednoczonych Malajów (UMNO), swoją pozycję zawdzięcza silnej etnicznej tożsamości. Powołały ją do życia elity malajskie (w 1946 r.) i w dalszym ciągu jest ona gwarantem supremacji politycznej tej grupy etnicznej. UMNO posługuje się w kierowaniu polityką kraju instytucją Frontu Narodowego (Bańsan Nasional), w ramach którego ma oczywiście status najsilniejszego ugrupowania. Partie tworzące Front zdobyły łącznie w wyborach w 1995 i 1999 r. odpowiednio 84% i 75% mandatów w izbie niższej parlamentu. Partie opozycyjne to przede wszystkim fundamentalistyczne ugrupowania islamskie oraz reprezentujące pozostałe mniejszości etniczne. Siła UMNO opiera się przede wszystkim na tym, że stworzyła ona system zabezpieczeń społecznych (państwo dobrobytu), ale tylko dla Malajów (stanowią oni blisko 62% populacji). Pozostałe grupy etniczne muszą opierać się w tym zakresie na własnych zasobach oraz zapleczu organizacyjnym wspólnot.

W Singapurze, podobnie jak w Malezji, lojalność polityczna wyborców opiera się również na etniczności. Dominująca od chwili uzyskania niepodległości Partia Akcji Ludowej (PAP) reprezentuje interesy ludności pochodzenia chińskiego. W latach 1961-1981 PAP zdobywała wszystkie miejsca w jednoizbowym parlamencie, a po 1981 r. zaczęli pojawiać się w nim również reprezentanci partii opozycyjnych, ale w „śladowych” ilościach (np. w 1991 r. było ich 4 w 81-osobowym parlamencie, co pozostaje do dziś niepobitym rekordem). PAR podobnie zresztą jak UMNO w Malezji, od dawna realizuje politykę tzw. balansu etnicznego, co wyraża się m.in. w tym, że stara się reprezentować interesy pozostałych grup etnicznych. W obu więc krajach ujawniła się silna tendencja do stabilizacji systemu akomodacji interesów elit politycznych, oczywiście w ramach struktury kontrolowanej przez obie partie dominujące. W obu krajach u podstaw polityki balansu etnicznego legły dwa proste założenia: po pierwsze, zapewnić największym grupom etnicznym (Malajom w Malezji oraz Chińczykom w Singapurze) wszelkie korzyści i przywileje, a po drugie, zbytnio nie prowokować pozostałych mniejszości etnicznych, ale w przypadku otwartego

170