krzywą C = f (t) otrzymujemy1:
CO 00
(8.8)
Ponieważ fikcyjne stężenie początkowe C0 jest ilorazem dawki D i objętości dystrybucji Vd> otrzymuje się:
AUC - v% |
(8.9) | |
skąd | ||
K • AUC - |
(8.10) | |
Tak |
obliczana objętość dystrybucji jest oznaczana |
symbolem Vdpoie |
lub Ffarea1
Dzieląc objętość dystrybucji przez masę ciała (BW) otrzymuje się tzw. współczynnik dystrybucji lub względną objętość dystrybucji A'; czyli objętość dystrybucji na kilogram masy ciała (tab. 8.1)
Sposób obliczania tych 3 parametrów ilustruje następujący przykład rachunkowy.
Przykład
Po dożylnym podaniu pewnej substancji leczniczej w dawce D = 50 mg znaleziono następujące stężenie w osoczu:
Czas W |
0,25 |
0,5 |
1,0 |
2,0 |
4,0 |
5,0 |
7,0 |
10,0 |
Stężenie [mg/1] |
6,0 |
3,5 |
1,6 |
1,1 |
0,45 |
0,32 |
0,13 |
0,041 |
Narysować przebieg tych zmian na papierze póllogarytmicznym, obliczyć stalą szybkości eliminacji, okres póltrwania, objętość dystrybucji i współczynnik dystrybucji.
Rozwiązanie. Półlogarytmiczny wykres znalezionych stężeń przedstawiono na ryc. 8.2. Jak widać, poczynając od pierwszej godziny po wstrzyknięciu, stężenia substancji leczniczej w osoczu układają się w linii prostej.
Stałą szybkość eliminacji oblicza się korzystając z równania 8.1. Dla 2 dowolnych czasów ti i t2 stężenia substancji leczniczej w osoczu są równe CŁ i C2 i określone równaniami:
ln Cj 1= ln Cj—Ki^ ln C8 = ln C„—Kfs
Odejmując je stronami, otrzymuje się po prostych przekształceniach:
K =
(8.12)
In C, —ln C2
U-u
Dla tx « 1 h i tt = 10 h C, - 1,6 mg/1 i C2 = 0,041 mg/1. Jednocześnie:
K =
ln 1,6—ln 0,041 _ 0,470+3,194
10 h — 1 h
9 h
= 0,407 h_l
10P f- CC mg/U • (sAo/a log)
Znając stałą szybkości eliminacji oblicza się biologiczny okres półtrwa-nia, wychodząc z równania 8.6:
C0=234 mg/l
Nachylenie --K
AUC= 5.75 mg- h/l
W -
01 ~
V(j&>,e=0.407h~f ~S,75mgh/l = 2136 i
003'—1—1—1—1
J_i_i_i_L
7 2 3 4 5 6 7 6 9 10
K - lR16’t”0.041 _0 AQ7t).i lOh-lh tQ5=1-70h
y _ 50 mg
d 2.34 mg/l =2137 L
21.371 .
A =-7Ó^~:0-30l/k9
tChJ
Ryc. 8.2. Półlogarytmiczny wykres zmian stężenia hipotetycznej substancji leczniczej podanej dożylnie w dawce D = 50 mg
0,693
0,693
K 0,407 h1
\
= 1,702 h = 1,70 h
Ekstrapolowaną objętość dystrybucji obliczamy, wykorzystując równanie 8.7 i uwzględniając fakt, że początkowe stężenie substancji leczniczej C0 = = 2,34 mg/1:
D _ 50 mg
2,34 mg/1
= 21,371
Ponieważ chory ważył 70 kg, wobec tego współczynnik dystrybucji jest równy:
A = w = °>30I'k«
Obliczając pole pod krzywą w granicach czasu od zera do nieskończoności otrzymujemy AUC—5,75 mg • h/l. Jednocześnie:
Kipcie =' K.^uc = 21,36 1
i ostatecznie:
A = W = 0’301/kg
8.3.2. Klirens
Inną metodę oceny szybkości eliminacji substancji leczniczej stanowa określenie jego klirensu. Pojęcie klirensu jest znane z fizjologii, a klirens kreatyniny Clcr jest powszechnie używanym wskaźnikiem czynności
Dożylne podawanie substancji leczniczych 111
W równaniach tych AUC jest skrótem ang. terminu Arca Undcr the Curve. Sposób obliczenia tego pola omówiono w rozdz. 10.
110 Zarys biofarmacji