skanuj0072

m

ści animator sił środowiskowych powinien starać się opracować strategię zmian. Sądzić przy tym należy, iż jakakolwiek próba odwrócenia tej kolejności, tzn. np. zmienianie rzeczywistości bez jej odpowiedniej diagnozy - stanowiłaby zagrożenie dla osiągnięcia zakładanych efektów praktycznych działań.

Z drugiej strony nawet metodyka działań praktycznych opierać się musi na poszukiwaniu ogólniejszych założeń oraz zasad uzasadniających intencjonalne użycie takiej lub innej techniki, mającej doprowadzić do ściśle określonego efektu. W tym kontekście arsenał stosowanych metod i sposobów zmian musi ściśle łączyć się oraz wypływać ze znajomości założeń onto-logiczno-epistemologicznych pracy socjalno-wychowawczej (tj. jej celów, funkcji, rzeczywistych problemów). Czy w tym kontekście można z kolei wskazać na jakieś specyficzne zasady aktywizacji sił społecznych środowiska, które powinni uwzględniać pedagogowie społeczni próbujący realizować cele pomocy, rozwoju, wspomagania czy przetwarzania środowiska?

Na zasady takie jako ogólne normy oraz reguły postępowania praktycznego zwracało uwagę wielu wybitnych tzw. teoretycznych praktyków życia społecznego, w tym również specjalistów w zakresie pracy socjalno-wychowawczej, jak chociażby: J. Dewey, E. Fromm, T. Kotarbiński, H. Radlińska, B. Dubois i K. K. Miley czy J. K. Galbraith. Obszerniejsze ich wyodrębnienie, klasyfikacja oraz omówienie wymagałoby osobnej uwagi. W tym miejscu ograniczymy się jedynie do przytoczenia ich wybranych przykładów.

Szacunek dla wartości kaidej osoby oraz tworzenie warunków

i możliwości dla realizacji jej rozwojowego potencjału

Zasada ta zakłada prymat znaczenia osoby podopiecznego jako wartości najwyższej i niepowtarzalnej, której z tej elementarnej racji należy się szacunek, pomoc oraz wsparcie. Przychodzący po pomoc klient - niezależnie od sytuacji w jakiej się obecnie znajduje - zasługuje na pomoc nie tylko z tej racji, iż takie właśnie są cele i funkcje pracy socjalnej, iż pracownik socjalny zobligowany jest w tym zakresie określoną odpowiedzialnością etyczną, ale przede wszystkim dlatego, iż wartość, godność, niepowtarzalność każdego człowieka, w tym uznanie jego niezbywalnych praw i możliwości - jest fundamentalną wartością pracy socjalnej. W tym aspekcie wartości odnoszące się do ludzi dotyczą szacunku dla godności i ważności wszystkich klientów bez względu na ich aktualną sytuację życiową, dziedzictwo kulturowe, styl życia, poglądy polityczne czy postawy światopoglądowe. Pracownik socjalny musi uwzględniać i respektować różnorodność stylu życia, prawo klien-

tów do-wyboru rodzaju i charakteru pomocy, w tym prawo do udziału w podejmowaniu decyzji w tym zakresie.

Istotną kwestią związaną z humanistycznymi wartościami realizowanymi w pracy socjalnej jest taki rodzaj pomocy wobec podopiecznego, aby maksymalnie mógł on rozwinąć swój psychofizyczny potencjał oraz zdolności twórcze, aby w określonym momencie pomocy zdolny on był do samopomocy, a w konsekwencji również do samorozwoju, samodoskonalenia oraz samorealizacji. W tym kontekście pracownik socjalny powinien w taki sposób pomagać swojemu podopiecznemu, aby lepiej zrozumiał on samego siebie i swoje stosunki z innymi ludźmi. Pracownik socjalny wychodzi z założenia, że ,ja” większości ludzi jest na tyle silne, że w pewnym momencie potrafią oni sami stawić czoło problemom, gdy tylko je sobie uświadomią oraz zrozumieją na czym one polegają.

Tak zatem, z punktu widzenia realizacji humanistycznych wartości, do podstawowych zadań pracownika socjalnego można m.in. zaliczyć: 1) pomagać ludziom usprawnić i skuteczniej realizować ich własne zdolności rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie z nimi; 2) ułatwiać interakcje oraz modyfikować i budować nowe, bardziej wartościowe stosunki między ludźmi; 3) sprzyjać efektywnemu i humanitarnemu działaniu na rzecz zapewnienia ludziom warunków, środków, świadczeń optymalizujących ich osobowy rozwój.

Uznanie, te osoba ludzka jest autonomicznym, aktywnym, twórczym

i kompetentnym podmiotem zmian

U postaw tej zasady pracy socjalnej leży założenie, iż człowiek ze swej natury.dąży do urzeczywistnienia podstawowych wartości życia, zmian oraz rozwoju, jeśli tylko wyzwoli się od różnego rodzaju barier i ograniczeń uniemożliwiających bądź hamujących nakierowaną na realizację tych wartości, jego aktywność. Elementarnym warunkiem humanistycznej oraz twórczej aktywności człowieka wydaje się być zaspokojenie jemu potrzeby wewnętrznej oraz zewnętrznej niezależności oraz wolności (nie chodzi tutaj bynajmniej o wolność absolutną). Można nawet sądzić, iż rozwój własnego , ja” dokonuje się nie tylko w akcie myślenia, ale także poprzez spontaniczną, tj. wolną, będącą aktem wolnej woli, aktywność całej osobowości. Oczywiście, pracownicy socjalni powinni umieć rozgraniczyć autonomię oraz wolność podopiecznego jako elementarny warunek twórczej, podmiotowej aktywności od wolności rozumianej jako niczym nie skrępowanego działania skierowanego na swobodną realizację np. celów negatywnych. Wynika z tego, iż do głównych zadań pracownika socjalnego należałoby odpowiednie przygotowanie klienta do pozytywnego korzystania (np. poprzez pracę, kontakty

147