skanuj0136 (Kopiowanie)

Wchłanianie zwrotne substancji leczniczych zależy w znacznej mierze od stopnia jej jonizacji. Tylko cząsteczki niezjonizowane ulegają wchłanianiu. Stopień dysocjacji substancji o charakterze słabych kwasów lub słabych zasad zależy od pH moczu. Substancje o charakterze słabych kwasów są łatwiej wchłaniane do krwiobiegu przy kwaśnym odczynie moczu, natomiast zasadowe łatwiej wchłaniają się w wyższym pH moczu. Leki zakwaszające mocz, zmniejszając jonizację substancji kwaśnych, wzmagają ich wchłanianie zwrotne, a więc hamują ich wydalanie, potęgując i przedłużając ich czas działania. Leki ałkalizujące mocz wzmagają wchłanianie zwrotne substancji o charakterze słabych zasad (tab. 12.6). Zakwaszenie moczu, np. przez dodanie kwasu askorbowego,potęguje zatem wydalanie amfetaminy, aminofenazonu, chlorowodorku petydyny, chinidyny, a hamuje wydalanie sulfonamidów, streptomycyny, salicylanów, barbituranów i fenylobutazonu. Podanie wodorowęglanu sodowego przyspiesza wydalanie i skraca czas działania fenobarbitalu; jest to rutynowe postępowanie w przypadku zatruć tą substancją leczniczą. Wykorzystując możliwość wpływu na wchłanianie zwrotne gentamycyny i kanamycyny (substancje o charakterze zasadowym) w cewkach przez alkalizowanie moczu cytrynianem sodu lub wodorowęgla-

Tabela 12.7

Interakcja z alkoholem etylowym

. Substancja lecznicza	Dziabnie niepożądane
Barbiturany	Wzajemne nasilenie działania depresyjnego
Leki przeciwcukrzycowe	na oun, nasilenie działania, nagle zmniejszę-
(tolbutamid) Leki przeciwhistaminowe Mcprobamat	nic stężenia cukru we krwi
Amitryptylina	Potęgowanie działania alkoholu
Leki uspokajające (hydroksyzyna) Leki przeciwbólowe Leki przeciwbólowe narkotyczne Leki nasenne	Potęgowanie działania substancji leczniczych
Leki przeciwhistaminowe Insulina	Potęgowanie działania alkoholu
Hydrazyd kwasu izonikotynowego (izoniazyd)	Skrócenie biologicznego okresu póltrwama
inhibitory MAO (IMAO)	Addycja
Nitrogliceryna	Spadek ciśnienia, zapaść
Rezerpina	Potęgowanie działania rezerpiny
Disulfiram	Hamowanie delwdrogenezy aldehydowej
Mepakryna Chloramfenikol Metronidazol Sulfonamidy przeciwbakteryjne Sulfonamidy o działaniu przeciwcukrzycowym Tolazolina Tolbutamid	(antabusc rcaction)

270 Zarys biofarmacji

nem sodowym można, zachowując to samo działanie lecznicze, zmniejszyć dawki tych toksycznych antybiotyków.

Zakwaszenie moczu zwiększa siłę działania antybiotyków o charakterze kwaśnym, np. ampicyliny czy nowobiocyny.

Zmiana wydalania substancji leczniczej wpływa na czas działania leku, np. przyspieszenie wydalania substancji leczniczej skróci odpowiednio czas jej działania farmakologicznego. Podanie substancji szybko wchłaniających się powoduje małą różnicę w osiąganiu największego stężenia we krwi i tkankach, ponieważ większość cząsteczek tych substancji jest dostępna dla dystrybucji jeszcze przed całkowitym ich wydaleniem. Jeśli substancja jest wolno wchłaniana, to zmiany w zakresie eliminacji mogą mieć wpływ na jej stężenie w tkankach organizmu, Zmniejszenie wydalania powoduje zwiększenie stężenia substancji leczniczej nawet do stężenia toksycznego, podczas gdy przyspieszenie wydalania może osłabić jej działanie.

Inny problem stanowi niebezpieczeństwo równoczesnego przyjmowania alkoholu etylowego oraz stosowania leków z różnych grup chemicznych, o różnych mechanizmach działania. Przykłady takiej interakcji przedstawiono w tab. 12.7.

Interakcja leków może prowadzić do wielu niepożądanych, a nawet groźnych w skutkach następstw, lecz, z drugiej strony, zjawisko interakcji „w rękach” farmaceuty i lekarza może być skutecznie wykorzystane do celów leczniczych.