ska12

Czat nic jest jednak medium w pełni interaktywnym - użytkownicy posiadają bowiem ograniczone kompetencje. Dzięki technicznym narzędziom moderator może usuwać wypowiedzi, które nie są zgodne z zaplanowanym kierunkiem tej „rozmowy” - w języku użytkowników czatów nazywa się to ban (zakaz wstępu na czat dla użytkownika, nakładany przez moderatora za naruszenie zasad panujących na czacie) lub kich (czyli kopniak, usunięcie użytkownika z czatu, ale bez zakazu powrotu). To adaptowanie anglojęzycznych zwrotów jest zresztą charakterystyczną cechą elektronicznego języka - rodzaju sieciowego esperanto.

W przypadku czatu ze Zbigniewem Zamachowskim wszechwładna pozycja moderatora widoczna jest m.in. w komentowaniu zadanego przez uczestnika pytania zanim pojawi się ono na monitorze komputera⁶⁶:

Moderator: A oto pytanie zasługujące na bilety: czubert#: O czym są Pańskie „Żaby”?

Czy czat jest zatem interaktywny? Czy umożliwia uczestnikom wpływanie na przebieg rozmowy? Sławomir Mrożek w publikowanym na łamach Gazety Wyborczej szkicu krytycznie odnosi się do interaktywnych możliwości czatu. „Każdy uczestnik czatu jest zamknięty osobno i może pisać tylko jeden do drugiego. Już jeden do dwu naraz albo dwaj razem do jednego jest niezbornym zajęciem, a większa ilość jednoczesnych krzyżówek, nawet przy udziale moderatora, przesuwa komunikacyjną efektywność w kierunku zera. To mi przypomina więzienne izolatki i samotnych więźniów stukających w ściany. Porozumiewają się prymitywnym szyfrem, niezdolnym do przekazów o wyższym stopniu komplikacji, ale dobre i to. Wszystko jest dobre, żeby przełamać odosobnienie. Jednak mury pozostają murami, a izolatki izolatkami. Tymczasem panuje opinia, że Internet obala mury i wyzwala istnienia poszczególne z izolatek. Aż taki optymizm wydaje mi się przesadny”⁶⁷.

Czat z jednej strony stara się być luźną rozmową dwojga znajomych, z drugiej zaś nie może się wyzwolić od pisma jako przekaźnika treści.

„Więc czat przypomina też rozmowę niezbyt rozgarniętych głuchoniemych, którzy podają sobie krótkie paski papieru trochę zapisanego. Głośne odczytanie tych zapisków z fonetycznym zachowaniem wszystkich zanieczyszczeń graficznych brzmiałoby jak chaotyczne odzywki, z których tylko niektóre miałyby sens, choć często zakłócony stęknięciami, seplenieniem, a nawet bełkotem niezrozumiałym dla słuchacza. Komunikacja przez Internet redukuje mowę pisaną do prymitywnego jej poziomu, ale nie może się bez niej obejść” - twierdzi Mrożek⁶⁸.

⁶⁶    Zbigniew Zamachowski, zapis czatu z 24 kwietnia 2002 roku, godz. 21.00, http://www2.gazeta.pl/ czat.

⁶⁷    S. Mrożek, Uwagi osobiste - czat, „Gazeta Wyborcza”, 1-2 lipca 2000, s. 8.

⁶⁸    Ibidem.

FORUM

Próbą uporządkowania tej chaotycznej dyskusji i odzwierciedleniem wciąż sporego wpływu porządku pisma na słowo elektroniczne jest rodzaj hierarchicznej struktury, w której każdy z elementów (głosów w dyskusji) podporządkowany jest odpowiedniemu elementowi (może być odpowiedzią zarówno na bezpośrednio poprzedzający go, jak i na wcześniejszy głos w dyskusji). Tworzy się zatem rodzaj schodków, które w pewnym momencie się urywają po to, by powrócić w innym miejscu. Przykładem może być poruszony na wrocławskim forum Gazety Wyborczej wątek „Lista najpiękniejszych budowli Wrocławia”⁶⁹.

• LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA..........................roberto65,03-09-2001 01:03

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................robcrto65.03-09-2001 01:07

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: liii, 03-09-2001 01:10

* Re; LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................robcrtoóS, 03-09-2001 01:15

•    Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: liii, 03-09-2001 01:17

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................robcrto65,03-09-2001 01:19

•    Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: cdx, 03-09-2001 09:54

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: Vorwcrk, 03-09-2001 19:29

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: hoho, 25-09-2001 17:28

■ Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: holio, 25-09-2001 17:34

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: rekrut, 04-05-2002 21:37

•    Re: USTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................dobory, 28-04-2002 16:04

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: noc, 28-04-2002 16:20

• Re: LISTA NAJPIĘKNIEJSZYCH BUDOWLI WROCŁAWIA.......................Gość portalu: sew, 05-05-20

Rozpoczynający się prośbą o stworzenie rankingu najładniejszych wrocławskich budowli wątek w pewnym momencie przeradza się w dyskusję osobistą, po której następuje jednak powrót do właściwego wątku - rankingu budowli:

X: o tej porze to jest zbyt trudne i skomplikowane pytanie

Y:...bo to już pytanie na dzień, a nie na noc. Zostawiam ten i jeszcze kilka innych wątków po to, abyście mogli sobie podyskutować w ciągu tygodnia... A ja jak wrócę w czwartek/ piątek, to sobie poczytam Wasze wypowiedzi...

X: Zauważyłam, Ty do warszawki a my do roboty:) na forum

Y:...ja do Warszawki też do roboty i to ciężkiej (ach ta stołeczna biurokracja)...

Z: Uwielbiam kamienice z lat 80 i 90 XIX w. A uwielbiam je za to, że są takie bardzo, bardzo mieszczańskie... Pozdrawiam.

Ta swoboda dyskursu jest jednak pozorna. Także w przypadku forum Gazety Wyborczej interaktywność bywa ograniczana. Występuje bowiem ktoś w rodzaju czatowego moderatora kontrolującego przebieg rozmowy - pracownicy redakcji, widoczni w postaci odpowiedzi na stawiane im zarzuty, bądź reagujący na ciekawy temat i proszący autorów o kontakt (podpisujący się skrótem „red”). Poza tym, wypowiedzi użytkowników czatów, usenetów i forum ograniczone są tzw. netykietą⁷⁰ - zbiorem zasad, które powinny być przestrzegane w trakcie internetowej komunikacji.

⁶⁰ http://www.gazeta.pl.

⁷⁰ Netykietą, http://www2.gazeta.p1/usenet/l,22781,705977.html.

37-