ska18

i Tymczasem ncotelewizja relację hierarchiczną zastępuje relacją bliskości, stara się być wrażliwsza na zdanie widza - wchodzi z nim w dialog, odrzuca komunikację zwektorowaną. Widzowi wyznacza trzy wielkie role: mocodawcy (decydującego - np. za pomocą telefonu - o tym, który film zobaczymy), uczestnika (biorącego udział np. w teleturniejach telewizyjnych) o.raz oceniającego samą telewizję (ankiety, sondaże, audiometria). „Neotelewizja nie jest już przestrzenią edukującą, lecz przestrzenią wspólnego biesiadowania”¹. Podobną transformację przechodzi też słowo - staje się bardziej wyzwolone. Neotelewizja staje się „przedłużeniem codziennej gadaniny”². „Stwierdzenia ustępują miejsca pytaniom, dyskurs instytucjonalny - dyskursowi indywidualnemu”³, a „struktura syntagmatyczna neotelewizji zmierza w stronę nieprzerwanego strumienia”⁴, co upodabniają do struktury Sieci. Kolejną charakterystyczną cechą przekazu neotelewizji jest jego różnorodność, zaś typowym programem program-omnibus - program rozdrobniony, złożony z wielu mikrosegmentów, będący skrzyżowaniem różnych gatunków telewizyjnych (spektaklu, wywiadu, serwisu informacyjnego).

„W neotelewizji zmienia się sposób porządkowania strumienia: rozmywa się ramówka, dochodzi do hiperfragmentacji programów. Neotelewizja jest bowiem królestwem wstawek, które pojawiają się w postaci znaku graficznego obecnego w rogu ekranu, zapowiedzi innych programów, a przede wszystkim reklam”⁵. Wstawki, charakterystyczny element neotelewizji, właściwe są dla kultury oralnej i kultury wtórnej oralności - dygresyjnych ze swej natury. Przypominają one linki w hipertekście - umożliwiające płynne przechodzenie od tematu do tematu, od tekstu do tekstu. Motyw wstawek obecny jest również w języku, jakim posługują się prezenterzy „neo-telewizyjni” - swobodnie zmieniając temat, łącząc ze sobą różne wydarzenia. W tym wypadku rolę „wstawek” pełnią grupy słów..

Paleotelewizja była przewidywalna, występowały w niej te same osoby, zaś programy nadawane były centralnie i wpisane w sztywną strukturę czasową (ramówka). „Obecnie, za sprawą powiększenia się liczby kanałów, prywatyzacji oraz wprowadzania nowych, elektronicznych diabelstw żyjemy w epoce neotelewizji”⁶. Epoka neotelewizji to okres gwałtownej decentralizacji mediów, coraz intensywniejszej wymiany myśli z widzami i postępującej „oralizacji” przekazu telewizyjnego. Neotelewizja wykorzystuje zatem telefon, który „zbliża wielkie serce telewizji i wielkie serce telewidzów. Jest on triumfalnym znakiem bezpośredniego dostępu, ma coś z pępowiny i magii”⁷. Przejście od paleo- do neotelewizji było zarazem przejściem „od rozumienia telewizji w kategoriach umowy komunikacyjnej do rozumienia jej w kategoriach kontaktu”⁸.

Neotelewizja jest wręcz modelowym przykładem mcluhanowskiego „zimnego medium” - wymagającego od odbiorcy zaangażowania, wymuszającego współuczestnictwo (w przeciwieństwie do „medium gorącego” proponującego „gotowy” przekaz). Podział na media gorące i media zimne jest zgodny z podziałem na „ostrą percepcję”, jaką zapewniają przekaźniki gorące, oraz „percepcję nieostrą” właściwą dla przekaźników zimnych. Do przekaźników zimnych i „nieostrych” zaliczone zostały przez McLuhana mowa, telefon i telewizja. Typologia ta wzbudzała wiele kontrowersji

-    głównie ze względu na zaliczenie telewizji do mediów zimnych, telewizji, która wielokrotnie bywa oskarżana o kształtowanie pasywnego widza.

Zaproponowany przez McLuhana podział wydaje się jednak być zapowiedzią powstania interaktywnej, dynamicznej, łączącej wiele zmysłów telewizji (neotelewizji)

-    w czasach paleotelewizji uważanej za medium linearne, statyczne, odwołujące się przede wszystkim do jednego zmysłu (wzroku). Należy jednak zaznaczyć iż neotelewizja w „czystej” formie (jeszcze?) nie istnieje, zaś przekazy telewizyjne pozostają wciąż pod wpływem tendencji wypracowanych w epoce paleotelewizji.

SERWISY INFORMACYJNE

Neotelewizyjne programy-omnibusy są spotykane zwłaszcza w przypadku kanałów o profilu informacyjnym (brytyjski BBC czy polski TVN24). Serwis informacyjny płynnie przechodzi bowiem w rozmowę z zaproszonym gościem (najczęściej w nawiązaniu do jednego z wcześniej prezentowanych „newsów”), w przerwie zaś mamy prognozę pogody. Ramówka staje się zatem płynna, a system organizacji tego przekazu telewizyjnego można określić jako system otwarty. „Rytm programu wyznacza powtarzany co pół godziny serwis informacyjny. W każdej chwili układ programu może ulec zmianie, może być przerwany transmisjami na żywo” - można przeczytać na stronie internetowej stacji TVN24⁹. , J

Otwartość serwisów informacyjnych neotelewizji przejawia się nie tylko w sposobie konstruowania ramówki (lub raczej luźnej struktury, która ramówkę zastępuje), lecz także w sposobie traktowania słowa - zatarciu granię_między, oralnością ą_pi-śmiennością. W trakcie jednego programu telewizyjnego możemy mieć do czynienia z wieloma poziomami funkcjonowania słowa:

•    prezenter telewizyjny odczytuje wiadomości (przekaz oralny);

*    na ekranie jednocześnie pojawia się towarzyszący prezentowanej informacji

-49-

1

   Ibidem, s. 121.

2

   Ibidem.

3

   Ibidem.

4

^,<w Ibidem, s. 125.

5

   K. Loska, Dziedzictwo McLuhana..., op. cit., s. 83.

6

   U. Eco, Semiologia życia codziennego, tłum. J. Ugniewska, P. Salwa, Warszawa 1999, s. 174.

7

   Ibidem, s. 186.

8

   F. Casetti, R. Odin, op. cii., s. 131.

9

   www.tvn24.pl.