skan139

stu (ang. vascular endothelial growth factor, VEGF) mają znaczenie dla tworzenia nowej sieci naczyniowej.

Synteza kolagenu uwarunkowana jest hydroksylacją proliny, czego jednym z warunków jest obecność kwasu askorbinowego. Dlatego gojenie ran upośledzone jest w przebiegu awitaminozy C. Niedobór białka osłabia gojenie, bo jest przyczyną niedostatecznego tworzenia kolagenu (tak bywa w przebiegu zespołu nerczycowego, niedożywienia, głodzenia, niewydolności wątroby). Glikokortykoidy kory nadnerczy hamują ziaminowanie: upośledzając syntezę DNA, zmniejszają odnowę komórkową; podobnie chemoterapia i radioterapia osłabiają ziaminowanie (zmniejszają bowiem liczbę krążących monocytów oraz makrofagów obecnych w tkance ziaminującej).

Szybkość gojenia ran zależy od wieku chorego - proces przebiega tym szybciej, im chory jest młodszy. Badania nad szybkością gojenia wielkopo-wierzchniowych ran skórnych, jakie w latach pierwszej wojny światowej, w wamnkach szpitala wojskowego, przeprowadził Pierre Lecomte du Noiiy \ umożliwiły opracowanie biologicznej koncepcji czasu oraz wprowadzenie pojęcia tzw. fizjologicznego wieku człowieka”'.

5.8.

Układ nerwowy a przebieg odczynu zapalnego

Chociaż odczyn zapalny można wywołać doświadczalnie w tkance odner-wionej, to w warunkach naturalnych przebieg procesu zapalnego wyraźnie zależy od układu nerwowego. Zagadnienie to ciągle jeszcze jest słabo poznane, choć na sam fakt takiej zależności wskazują liczne i od dawna gromadzone spostrzeżenia. Jeżeli np. dokonać na uchu królika przecięcia nerwu rozszerzającego naczynia, te ostatnie kurczą się i już nie rozszerzają w odpowiedzi na stosowany następnie bodziec wywołujący zapalenie. Wstrzyknięcie tam np. zawiesiny bakteryjnej jest wtedy przyczyną zniszczenia znacznie bardziej rozległego obszaru tkanki, niż zachodzi to w zwykłych warunkach.

Odwrotnie, przecięcie nerwu zwężającego naczynia sprzyja w tym modelu doświadczalnym rozwojowi zapalenia. Inny przykład to zapalenie stawów u szczura: często stosowanym modelem doświadczalnym w reumatologii doświadczalnej jest tzw. poadiuwantowe zapalenie stawów (wstrzyknięcie

Pierre Lecomte du Noiiy (1883-1947), biofizyk francuski.

Szybkość gojenia ran o określonej powierzchni można ująć w postać funkcji (wzoru matematycznego), przy czym jedną ze zmiennych niezależnych jest kalendarzowy wiek chorego. Jeżeli natomiast znana jest szybkość gojenia rany, ta sama funkcja umożliwia określenie '•'■ ieku chorego, zwanego wtedy „wiekiem fizjologicznym”. Określony na podstawie oznaczania szybkości gojenia ran „wnęk fizjologiczny" często różni się od wieku kalendarzowego.

139