stereotyp

STEREOTYP

Walter Lippman, Public Opinion 1922:

© Mówi się nam o świecie, jeszcze zanim go zobaczymy. Wyobrażamy sobie przedmioty, zanim ich doświadczymy. I te prekoncepcje rządzą głęboko całym procesem percepcji. [...] Raz wywołane zalewają one świeże doświadczenie starymi wyobrażeniami i narzucają obrazowi otaczającego świata to, co zostało wskrzeszone z pamięci Gdyby w otaczającym świecie nie było de facto jednolitości, w tego typu działaniu ludzkim nie kryłaby się oszczędność wysiłku, a tylko błąd przewidywania zamiast widzenia. Jednak ujednolicenie jest dostatecznie duże, a konieczność oszczędzania uwagi nieunikniona, tak ze zrezygnowanie ze wszystkich stereotypów na rzecz dziewiczego doświadczenia byłaby zubożeniem ludzkiego doświadczenia.

© Są jeszcze inne powody, poza oszczędzaniem wysiłku, dla który ch tak często trzymamy się naszych stereotypów, mimo że moglibyśmy pójść za wizją bardziej obiektywną. Systemy stereotypów mogą być samym rdzeniem naszej własnej tradycji, fortecą broniącą naszej pozycji w społeczeństwie. Są one uporządkowanym, mniej czy bardziej spójnym obrazem świata, do którego dostrajają się nasze obyczaje, nasze gusty, nasze możliwości, nasze przyzwyczajenia i nasze nadzieje. Mogą one nie tworzyć kompletnego obrazu świata, lecz obraz świata możliwego, do którego się przystosowujemy W tym świecie iućzie i rzeczy mają swoje dobrze znane miejsca i dostosowują się do oczekiwań Tam czujemy się jak w domu.

Adam Schaff o stereotypach w ogóle oraz o ich stosunku do pojęć

Stereotypy zawierają jakąś uogólnioną wizję rzeczywistości, która jest darta jednostce przed doświadczeniem i niezależnie od doświadczenia, ukierunkowując naszą uwagę i w rezultacie kształtując odpowiednio nasze doświadczenie.

ó Stereotypy są nieelastyczne, charakteryzują się opornością na zmiany craz długotrw ałą (niekiedy przez wiele generacji) powtarzalnością.

-£■ Stereotypy są ściśle związane z wartościowaniem i z emocjonalnym stosunkiem nosiciela stereotypu do rzeczywistości. Stereotypy znajdują swój wyraz w języku 0, Pojęcia są tworem odpowiadającym wymogom myślenia naukowego, stereotypy zaś są impregnowane na wpływ doświadczenia. W stereotypach dominujący jest składnik emocjonalny, w pojęciach — intelektualny. Pojęcia, zwłaszcza naukowe, charakteryzują się dynamiką, wielką zmiennością, stereotypy są oporne na zmiany Główna fimkcja pojęć to funkcja poznawcza, zaś stereotypów — społeczna.

© ODMIANY STEREOTYPÓW W JĘZYKU TOPOS

Murzyni wykonują najcięższe prace.

Matka kocha dziecko.

FORMUŁA

Murzyn zrobił swoje. Murzyn może odejść.

Szewska pasja.

Ni brat, ni swat.

IDIOM Strzelić byka.

Wieszać na kim psy.