str0029

Może ona dotyczyć np. ilości i jakości pobieranego pokarmu, czasu posiłków, rozkładu posiłków w różnych porach dnia i nocy itp.

Zachowania wyuczone mogą składać się z naturalnych reakcji behawioralnych danego zwierzęcia albo też polegać na całkiem nowych, normalnie nie wykonywanych przez to zwierzę czynnościach ruchowych. Przykładem pierwszych są próby labiryntowe, w których zwierzę nauczone topografii labiryntu porusza się w nim wykorzystując swe normalne ruchy lokomocyjne. Drugi rodzaj wyuczonych zachowań obejmuje różne czynności manipulacyjne, najczęściej naciskanie dźwigni, otwieranie drzwiczek, obracanie kółek, opanowywane za pomocą technik warunkowych i nie wykonywane przez zwierzę bez uprzedniego treningu.

Zachowania spontaniczne i wyuczone mogą być same przez się przedmiotem studiów i wówczas zwierzęta nie są poddawane żadnym zabiegom operacyjnym. W tego rodzaju badaniach można zmieniać natężenie różnych popędów (np. przeprowadzać obserwacje na zwierzętach głodnych lub spragnionych), można też wprowadzać do organizmu zwierząt różne środki farmakologiczne, aby zbadać wpływ tych leków na poziom motywacji, szybkość uczenia się, pamięć itp.

Badania na zwierzętach mogą również zmierzać do ustalenia fizjologicznych korelatów zachowania, np. czynności układu krążenia pod wpływem bodźców bólowych czy podczas zachowania agresywnego. Wówczas staje się nieodzowne wprowadzenie do ustroju zwierzęcia, na czas poszczególnego doświadczenia lub całej serii doświadczeń, elektrod, cewników, czujników i innych urządzeń umożliwiających pomiar ciśnienia krwi, ilości krwi przepływającej przez poszczególne narządy, częstości tętna, temperatury, ruchów oddechowych, ruchów przewodu pokarmowego itd. Niekiedy też pobiera się od zwierząt próbki krwi lub innych płynów ustrojowych, np. mózgowo-rdzeniowego, treści żołądka itp., do oznaczania w nich stężenia różnych związków chemicznych.

Bardzo często celem badań laboratoryjnych jest ustalenie udziału różnych ośrodków mózgowych w sterowaniu zachowaniem. Podstawowym zabiegiem umożliwiającym bezpośrednią obserwację czynności ośrodków mózgowych jest wprowadzenie do mózgu zwierzęcia elektrod, kaniul (czyli cienkich rurek do wstrzykiwania biologicznie aktywnych związków) i termod (tj. miniaturowych urządzeń do lokalnego ogrzewania lub chłodzenia tkanki mózgowej). Wymagana jest oczywiście dostateczna precyzja tej operacji, tak aby wprowadzony element znalazł się w żądanym miejscu. Celowi temu służy stereotaksja.

2.2.1. Eksperyment ostry i chroniczny

W badaniach fizjologicznych stosuje się dwa rodzaje eksperymentu — ostry i chroniczny. Eksperyment ostry przeprowadza się jednorazowo na danym zwierzęciu, znajdującym się w stanie narkozy i utrzymywanym w tym stanie przez cały czas trwania doświadczenia.

29