str0045

wysyłają połączenia do interesującej nas części układu nerwowego. Omawiane wyżej metody ilustruje rysunek 12.

Połączenia między ośrodkami można badać również metodami eleklro-fizjologicznymi. Ich zaletą jest to, że badanie przeprowadza się w całości na żywym zwierzęciu, a wprowadzone elektrody mogą być wykorzystane i w innym celu, np. do badania wpływu drażnienia danej struktury na zachowanie. Najczęściej drażni się jakiś ośrodek prądem elektrycznym i odbiera się potencjały wyw'olane z innego ośrodka. Elektroda drażniąca i elektroda odbierająca potencjały mogą zamieniać swe role, co umożliwia sprawdzenie, czy wykazane połączenie między ośrodkami jest jedno- czy dwukierunkowe. Na podstawie obserwowanych zjawisk elektrycznych można wnosić nie tylko o samym istnieniu połączenia, lecz także o jego charakterze — czy jest to połączenie oligosynaptyczne (tj. złożone z niewielu neuronów) czy też polisynaptyczne (utworzone przez łańcuch komórek). Należy podkreślić, że te ostatnie połączenia trudno jest wykryć innymi metodami.

Obecnie coraz częściej do wytyczania połączeń między ośrodkami wykorzystuje się technikę badania wyładowań pojedynczych neuronów przy użyciu mikroelektrod. Tym sposobem można wykazać pobudzeniowe lub hamulcowe oddziaływanie między ośrodkami.

3.2.    Ogólne cechy budowy i rozwój układu nerwowego

kręgowców

3.2.1. Główne części układu nerwowego

Tkanka nerwowa u kręgowców tworzy ośrodkowy i obwodowy' układ nerwowy, który wykazuje pewne cechy wspólne u wszystkich zwierząt niezależnie od stopnia ich rozwpju filogenetycznego. U wszystkich kręgowców ośrodkowy układ nerw'o wy zawarty jest w jamie czaszkowej otoczonej przez kości czaszki oraz w kanale kręgowym znajdującym się w obrębie kręgosłupa. Część ośrodkowego układu nerwowego znajdującą się w czaszce nazywamy mózgowiem, a część wypełniającą kanał kręgowy — rdzeniem kręgowym. Obwodowy układ nerwowy stanowią zwoje rozmieszczone poza ośrodkowym układem nerwowym w' różnych obszarach ciała i nerwy. Zwoje zawierają ciała komórek nerwowych (czuciowych i wegetatywnych), nerwy zaś — włókna nerwowe należące zarówno do tych komórek, jak i do neuronów’ znajdujących się w' ośrodkowym układzie nerwowym. Rozróżniamy nerwy czaszkowe związane z mózgowiem, ściślej — z pniem mózgu, i nerwy rdzeniowe związane z rdzeniem kręgowym. Nerwy docierają do różnych tkanek i narządów organizmu: skóry, kości, stawów', mięśni, błon wyściełających jamy ciała (otrzewna, opłucna), do narządów wewnętrznych i naczyń krwionośnych, do narządów' zmysłów. Przekazują one informacje z obwodu do ośrodkowego układu nerwowego i rozkazy z ośrodkowego układu nerwowego do narządów' wykonawczych.

45