str22

70    2. Realizm

których opanować może. póki nie widzi żadnej innej siły dość wielkiej, by mogła mu zagrozić. Tak postępując, nie czyni on nic więcej niż to. czego wymaga od niego własne samozachowanie: a to Jest ogólnie dozwolone"¹.

Hobbes wprowadził do stosunków międzynarodowych koncepcję dyplomacji zasadzającej się na równowadze sił^{2 3}. Doyle analizując Jego dzieło wyprowadza cztery zasady mechanizmu równowagi sił.

•    Po pierwsze, w systemie anarchii międzynarodowej bezpieczeństwo państw jest współzależne. Anarchia oznacza, że nie ma jakiegoś światowego imperium, które regulowałoby stosunki między państwami i zarządzało sferą bezpieczeństwa.

•    Po drugie, wszystkie państwa są racjonalne i egoistyczne. Minimalnym celem każdego państwa Jest przetrwanie i bezpieczeństwo, maksymalnym - rozszerzenie stanu posiadania.

•    Po trzecie, w dziedzinie bezpieczeństwa państwa zdane są na siebie. Brak instytucji zapewniającej porządek i przestrzeganie prawa międzynarodowego powoduje, że ważne stają się relacje sity w stosunku do sity innych członków systemu międzynarodowego.

•    Po czwarte, łatwo oszacować siłę i określić w każdym momencie stan równowagi. Państwa będą zawsze dążyć do równowagi sił. albo za pomocą równoważenia wewnętrznego, poprzez zwiększanie własnych armii, albo równoważenia zewnętrznego, poprzez zawieranie sojuszów z innymi państwami-’.

Hobbes uważany jest za jednego z kluczowych prekursorów szkoły realistycznej. Spotyka się Jednak opinie odmawiające realistom prawa do „zawłaszczenia" tego autora. Wskazują one na fakt. że dla realistów państwo jest aktorem racjonalnym i unitarnym. natomiast dla Hobbesajest ono „wysoko skomplikowaną i kruchą budową: praktycznym projektem politycznym, którego międzynarodowe działania są ograniczone nie tylko przez posiadane zdolności, lecz także przez praktyczne ograniczenia tej wewnętrznej budowy"^{4 5}. Takie stanowisko zbliża Hobbesa do nurtów liberalnych. Hobbes jest także akceptowany przez przedstawicieli angielskiej szkoły stosunków międzynarodowych. Hedley Buli twierdzi, że u Hobbesa prawa natury, jakkolwiek niedoskonałe, stanowią podstawę relacji między suwerennymi państwami i określają zasady współistnienia, chociaż idea zgromadzenia suwerenów nie została wyrażona expressis verbls^>. Hobbesowskie prawa natury są jednak czymś innym niż anarchia i mogą stać się podstawą dla społeczności światowej. Kenneth Waltz uważa natomiast Hobbesa za typowego przedstawiciela teorii redukcyjnej, który upatruje źródeł anarchii na poziomie natury ludzkiej i państwa, a nie systemu międzynarodowego⁶.

1

   Hobbes. Lewlatan. s. 108.

2

   Stanley Hoffman. The State oj War. Essays on the Theon/ and Practice of International Poli-tics. rozdz. 3. New York 1965. Pracger.

3

   Doyle. Ways of War and Peace. s. 134-135.

4

   Michael C. Williams. Hobbes and International Relatlons. A Reconsideration. „Internationa! Organization" t. 50. nr 2 (Spring 1996). s. 223.

5

   Buli. Hobbes and the International Anarchy. s. 726.

6

   Kenneth N. Waltz. Realist Thought and Ncoreallst Theory, w: The Eoolution of Theory tn International Relatlons. Robert L. Rodhstcln (red.). Columbia 1991. Unlvcrslty of South Caro-llna Press. s. 35. Inne stanowisko zajmuje Doyle. który realizm Hobbesa nazywa strukturalnym, przyjmując za podstawę uznanie anarchii za przyczynę wojny między ludźmi i. przez analogię, między państwami. Doyle. Ways of War and Peace. s. 111-136.