maistre o papiezu028301

*

‘283

rozsiewaniem goryczy, wywieraniem prześladowań, którychby sobie może protestanckie nie były pozwoliły władze. Pomiędzy te-mi monarchiami są takie, których kiedyś dzieje i licznemi i głośnemi prześladowaniami naznaczone będą. Prawda, że nie przelewali krwi, ale potomność zapyta, czy Dyoklecyany, Galeryusze i Decyusze, sprawili więcej złego dla chrześciaństwa ?

Czas już wyrzec się tak występnych systematów, czas powrócić do wspólnego Ojca, rzucić się szczerze w jego objęcia, i obalić raz przecież ten mur spiżowy, który bezbożność, błąd i zła wola, wzniosła pymiędzy nim a nami.

II.    Wchwili tćj uroczystej, gdzie wszystko nam zwiastuje, że Europa zbliża się do świetnej przemiany, której i oslatniarewolucya straszną tylko i konieczną była zapowiedzią, do protestantów nadewszyst-ko stosować się wówczas powinny nasze braterskie uwagi i gorące błagania. Czegóż oni jeszcze oczekują, czego szukają? Wszakże przebiegli cały obszar błędu, uderzając ciągle i szarpiąc, że tak powiem, wiarę. — Zniszczyli chrześciaństwo u siebie — a dzięki usiłowaniom ich straszliwćj umiejętności, która nie przestała protestować: pół Europy z ich łaski nie posiada dziś żadnej religii. Era namiętności minęła, możemy rozmawiać bez nienawiści, bez zapału i uporu. — Korzystajmy z tej sposobnej epoki: niechaj nadewszyst-ko monarchowie dostrzegą, że władza jest zachwianą, i że monarchia europejska nie mogła być ustanowioną, ani leż może być zachowaną innym sposobem, jak przez jednę i jedyną religią. Na-koniec, że jeżeli ona nie stanie w szeregu ich sprzymierzeńców, wtedy coraz niebezpieczniejsze będzie władzy zadanie.

III.    Wszystko co powiedziano dla zastraszenia mocarstw protestanckich, o wpływie potęgi obcej, jest urojeniem, jest straszy^ dłem, wymarzonem w XVI wieku, które dziś już nikogo nie przejmuje obawą. Niechaj szczególniej Anglicy głęboko nad tym punktem się zastanowią, bo ów wielki ruch od nich winien wziąść początek. Jeżeli nie'pospieszą uchwycić za nieśmiertelną palmę, jaka się do nich uśmiecha, to im ją inny lud wydrze.

Anglicy, co do swoich względem nas przesądów — mylą się tylko w czasie— a ich niedorzeczne wnioskowanie jest pro-stem anachronizmem. Czytając książkę katolicką, napotykają wnićj, że się nie godzi być posłusznym heretyckiemu ksiąięciu. Natychmiast przerażeni poczynają krzyczyć na papizm: ale cały ten zapał ostygnie, gdy raczą spojrzeć na datę książki, pisanej nieomylnie w o-płakanćj epoce wojen religijnych i wczasie zmiany władz panujących. Czyliż sami Anglicy nie ogłosili na walnćm posiedzeniu Parlamentu: źe gdyby król Angielski przyjął religią katolicką, już