maistre o papiezu014201

142

tern złćm dopóki czas. O monarchowie, których tak kochamy i sza- -nujemy, dla których jesteśmy gotowi przelać krew na pierwsze zawołanie, zachowajcie nas od wojen o dziedzictwo tronu.

Zaślubiliśmy niejako wasze pokolenia, zachowajcie je! Wyście po Avaszych ojcach nastąpili, dlaczegóż nie chcecie, aby wasi synowie po was następowali ? Pozwólcie prawdzie docisnąć się aż do uszu waszych, a ponieważ najnierozważniejsze rady przywiodły głowę kościoła do. lego, iż nie śmie już wam jćj ogłaszać, pozwólcie przynajmniej, niech wain ją wiernć przedstawią dziś sługi.

Jakież prawo w naturze może być wybitniejszem nad to, które nas uczy, iż wszystko, co rośnie na świecie, potrzebuje przemiany roli. Ziarno licho rozwija się w glebie, która wydała jego łodygę; należy siać zboże z górzystych okolic w dolinach, z dolin zaś pomiędzy górami, i zawsze zdała sprowadzać trzeba toż nasienie. Toż samo prawo w królestwie źwierzęcćm jest jeszcze bardziej uderzającem: dla tego wszyscy prawodawcy oddali mu hołd wprowadzając mniej więcej obszerne ograniczenia. U narodów które się wyrodziły i dozwoliły łączyć brata ze siostrą, te ohydne związki, potw^rorne też wydały owoce. Prawo chrześcianizmuzawierające między innćmi jako najważniejszą cechę odróżnienia, dążność ogarnięcia wszystkich powszechnych wyobrażeń, dla połączenia ich i udoskonalenia, wielce rozszerzyła wspomnione wyżej zakazy. Jeżeli były niekiedy nadużycia w tym rodzaju, to tylko nadużycia mające dobro na celu, jakkolwiek nigdy kanony nie wyrównały pod tym względem surowości praw Chińskich I). W porządku ma-teryalnym świata zwierzęta są mistrzami naszymi. Przez jakąż o-płakaną ślepotę, ten sam człowiek który wyda ogromną summę, aby stanowić np. arabskim rumakiem klacz Normandzką, bez najmniejszej trudności zaślubia swoją pokrewną? Szczęściem, że wszystkie nasze błędy nie są śmiertelne, atoli wszystkie są błędami i wszystkie przez trwanie i ciągłe się powtarzanie, śmiertelnemi się stają.

Jeżeli każdy kształt organiczny nosi sam w sobie zaród zniszczenia, a dwa takie kształty połączą się ze sobą, wydadzą kształt trzeci bez porównania gorszy: bo wszystkie potęgi, które się łączą, nie tylko się dodają, ale się i mnożą. Czyliż Papież ma np. prawo uwolnienia od praw fizycznych? Acz jestem szczerym i systematycznym zwolennikiem jego przywilejów, wyznam jednak o-

1) Jest tylko sto imion w Chinach, a małżeństwo pomiędzy osobami tego samego imienia wzbronione, chociażby nawet nie zachodziło pokrewieństwo.