maistre o papiezu016001

160

A gdyby i dziś Francya schylając czoło przed Boską powagą. otrzymała swojego czcigodnego monarchę z rąk papiezkich, czyż kto sądzi, że nie byfaby dziś hardziej sama z siebie i z innych zadowoloną?

Rozsądek owych wieków, jakie barbarzyńskimi zowiemy, wiedział o tein lepiej, i aniżeli duma nasza w ogólności wiedzieć nam pozwala. Nie dziwną wcale jest rzeczą, że ludy nowe, posłuszne, i że tak powiem samemu instynktowi zostawione, przyjęły wyobrażenia lak proste i dogodne: a ważna jest zwrócić u-wagę, jak też same wyobrażenia które niegdyś rozszerzały się w ludach barbarzyńskich, mogły w ostatnich czasach zyskać przyzwolenie takich trzech mężów, jak Bellarmin, Hobbes i Leib-nilz 1).

„Mało zależy tutaj, czy Papież posiadał to pierwszeństwo prawem boskiem, czy ludzkiem, byleby uznano, iż.przez kilka wieków, za zgodą i zezwoleniem ogółu, piastował na Wschodzie władzę rzeczywiście bardzo obszerną. Nawet pomiędzy protestantami, znajdzie się wielu sławnych ludzi, którzy sądzili, że moźna-by z pożytkiem dla kościoła pozostawić Papieżowi to prawo, usuwając tylko niektóre nadużycia 2)-“

Sama więc leorya byłaby niezachwianą. Ale cóż można odpowiedzieć na fakta, które stanowią wszystko w kwestyach polityki rządzącej?

Nikt nie domyślał się, a tern mnićj panujący, tćj potęgi Papieży, a Leibnitz uważa bardzo słusznie, i z właściwym sobie dowcipem, że cesarz Fryderyk, mówiąc do Aleksandra III Papieża, nie lobie, ale Piotrowi, uznawał moc stolicy apostolskiej nad królami, zaprzeczając jedynie nadużyć 3)*

Uwaga ta może być sprowadzoną do ogólnika. Monarchowie dotknięci klątwą Papieży, protestowali jedynie przeciwko słuszności sądu, tym sposobem, że byli zawsze gotowi użyć tej klątwy przeciw swym nieprzyjaciołom, czego nie mogli zrobić bez jawnego uznania prawowitości władzy.

Wolter, opowiedziawszy swoim sposobem klątwę rzuconą na Roberta z Francyi, nadmienia iż: ,,Cesarz Otton III sam znajdo-