maistre o papiezu020701

207

cćj naszą istotę? Skądże byłaby się wzięła u ludzi, gdyby nie miała źródła w ich naturze?    , ^r

Teorya ta okazuje się o tyle więcój świętą w swym pierwiastku, o ile bardzićj uderzającym sposobem sprzeciwia się swoją praktyczną moralnością zepsutój aż do zbytku starożytności, która popychała człowieka w różnego rodzaju nierządy, a przecież nie mogła zetrzeć ze swego ducha praw, Boskiemi głoskami kreślonych 1).

Pewien uczony angielski jeograf, mówiąc o obyczajach wschodnich powiedział:

krajach wschodnich lekceważą czystość 2): otóż obyczaje wschodnie są właśnie obyczajami staroźytnemi i będą wiecznie obyczajami każdego narodu niechrześciańskiego. Ci, którzy je zgłębiali w Autorach klassycznych, i w pewnych pomnikach sztuki jakie nam pozostały, uznają, iż niema przesady w tćm wyrażeniu Fellera: „Że pół wieku pogaństwa przedstawia nieskończenie więcój straszliwych zbytków, niżby ich znaleść można wę wszystkich chrześciańskich monarchiach, odkąd chrześcianizm panuje na ziemi 3).

A jednak wśród tego głębokiego i powszechnego zepsucia, widzimy wypływającą na wierzch niemniej powszechną prawdę, która obok podobnego systemu obyczajów w żaden sposób pojąć i wytłómaczyć się nie da, a tą jest: iż jeden człowiek stworzony jest dla jednój kobiety, a co nadto jest, złćm jest.

W Rzymie za panowania cesarzów, znakomite osoby jak Pol-lion i Agryppa, sprzeczali się o zaszczyt dostarczania krajowi we-stalki. „Przeniesiono córkę Polliona jedynie dla tego, że jój matka nie należała nigdy do nikogo więcej, oprócz do swojego małżonka. Agryppa zaś skaził dom swój rozwodem 4).^u

Słyszanoż kiedy coś bardziej zadziwiającego ? Cdzieź i jakim sposobem Rzymianie ówcześni wyszukali pojęcia o nieskazitelności małżeństwa, oraz przyrodzonego sojuszu między czystością a ołtarzem ? Jakże doszli tego, że dziewica, córka rozwiedzionego człowieka, jakkolwiek owoc prawego małżeństwa i osobiście żadnego nie dźwigająca zarzutu, była przecież skażoną w obliczu ołtarza ? Pojęcia te zatćm muszą mieć pierwiastek w naturze ludz-

1)    FurjTjau Bud (Orig. adv. Cels., lib. 1, c. v.)

2)    Pinkerton Tom V tłom. franc, str. 5. Autor zakreśla w tych słowach jakoby wielką granicę pomiędzy Alkoranem i Ewangelią.

3)    Cath. philos. Tom Ili, Rozdz. VI §. I.

4)    „Praelata est Pollionis filia non ob alliud quam quod mater ejus in eodem conjugio manebat. Nam Agrippa dissidio domum imminu-erat.^4< (Tacit. Ann. II, 86,)