str7

1. Teoretyczne podejście do stosunków międzynarodowych

38

rzeczy, lecz dlatego, źe dziedzina bezpieczeństwa Jest niewybaczalna. Małe błędy mogą mieć wielkie konsekwencje"¹. Bezpieczeństwo sprowadza się zatem do problemu siły. „Jak Ją rozpoznać, utrzymać, oprzeć się jej. czasami nia zagrozić lub nawet jej użyć"². W sytuacji, gdy zagrożenie dla przetrwania pochodzi od innych państw, stałym przedmiotem troski Jest relacja własnej siły do siły. jaka posiadają inne państwa. Siła nie da się łatwo zmierzyć i porównywać, dlatego występują niekiedy znaczne różnice zdań co do Jej rozkładu. Brak porozumienia w kwestii prawdziwego rozkładu sił może być jedna z przyczyn wojny³. Nie wystarczy także zmierzyć siłę uczestniczących w konflikcie stron, aby przewidzieć wynik wojny. W historii częste były przypadki zwycięstwa teoretycznie słabszej strony.

Siła ma charakter względny, a nie absolutny, państwo dziś przyjazne, może w przyszłości stać się źródłem zagrożenia, gdy jego relatywna siła wzrośnie. Podobnie bezpieczeństwo, tak jak potęga i bogactwo, jest określane w relacji do sąsiadów, ma zawsze charakter względny. Bezpieczeństwo absolutne jest niemożliwe do osiągnięcia. Państwa, które chcą zabezpieczyć się przed atakiem, dążą do zapewniania sobie jak największej potęgi. Jednak wówczas inne państwa czują się zagrożone i zmuszone do podobnego zachowania. Mechanizm ów to dylemat bezpieczeństwa. który objawia się tym. że działania podjęte na rzecz wzrostu bezpieczeństwa przez Jedno państwo powodują w efekcie, niezależnie od intencji, spadek poczucia bezpieczeństwa u innych państw⁴. Polityka i działania, które są właściwe do obrony Jednego państwa, wydają się agresywne w stosunku do Jego sąsiadów⁵. John Hertz twierdzi, że „skoro nikt w święcie konkurujących ze sobą państw nie może czuć się całkowicie bezpieczny, rywalizacja o potęgę sprawia, że błędne koło dążenia do bezpieczeństwa i akumulacji siły kręci się"⁶. Sytuację utrudnia fakt. źe motywy obronne i agresywne prowadzą często do takich samych decyzji w sferze zbrojeń, co powoduje, że działania i intencje państw nie mogą być Jednoznacznie zinterpretowane. Państwa zakładają więc wariant najgorszy i według niego podejmują własne decyzje w dziedzinie zbrojeń.

1.2.6. Równowaga sil

Termin „równowaga sił” może opisywać albo określony stan systemu międzynarodowego. albo politykę zagraniczną państwa, której celem Jest osiągnięcie tego stanu. Może uwzględniać relacje zarówno między państwami, jak i sojuszami, tworzonymi w celu zwiększenia potencjału wojskowego i zrównoważenia siły przeciwnika. Remigiusz Bierzanek twierdzi, że „równowaga sił w stosunkach międzynarodowych polega na takim układzie sił między państwami lub sojuszami, w którym żadne z nich nie góruje w sposób zdecydowany nad innymi, bądź też wyraża się

1

   Robert Jervis. Security Regimes. „International Organlzation" t. 36. nr 2 (Summcr 1982). s. 175.

2

   Laurencc Freedman. International Security. Hanging Targets. „Forelgn Policy" nr 110 (Spring 1998). s. 48.

3

   Geoffrey Blainlcy. TheCauses o/War. New York 1973. Frce Press, rozdz. 8.

4

   John H. Her/. Ideallst Intemationaltsm and the Security Dilemma. „World Politics' nr 2 (1950). s. 157-180.

5

   Barry R. Posen. The Security Dilemma wid Ethnic Conjlict, „Survivar t. 35. nr 1 (1993).

s. 28.

6

Hertz. Ideallst Inlemationallsm. s. 157.