strona9 2

CZęić II ZASTOSOWANIA

pod uwagę fakt, że PKB UE był o ponad 10 procent wyższy niż PKB USA*.

Rynki instrumentów pochodnych rozwijały się jeszcze szybciej. Przed dekadą lat 80. XX wieku były niewielkie. W 2011 roku MFW szacował wartość rynku derywatów OTC w kategoriach zewnętrznej wartości (czyli całkowitej wartości .zakładów", która zazwyczaj wielokrotnie przekracza wartość aktywów bazowych) na 648 bilionów dolarów. Rynkowa wartość samych kontraktów była szacowana na 27 bilionów wobec jedenastobilionowej wartości globalnej aktywów bankowych i 70 bilionów dolarów światowego PKB (tych wartości nic da się naprawdę porównać - podaję je tutaj, żeby dać posmak rzędu tych wielkości)''.

Dynamiczny wzrost nic ograniczył się do nowych produktów finansowych. Szybko rozwijała się również reszta sektora finansowego. W latach 1980 -2007. jak wynika z obliczeń Gabriela Palmy¹⁸, stosunek wielkości aktywów finansowych do światowej produkcji wzrósł z t,2 do 4,4.

Względna objętość sektora finansowego była jeszcze większa w wielu bogatych krajach, zwłaszcza w USA i Wielkiej Brytanii, choć nie tylko tam. Według Palmy stosunek wartości aktywów finansowych do PKB w Wielkiej Brytanii wyniósł w 2007 roku 700 procent⁵¹. Korzystając z innych źródeł, I.apavitsas szacuje, że w przypadku brytyjskim wartość ta wzrosła z około 700 procent pod koniec lat 80. do ponad 1200 - lub, jeśli uwzględnimy aktywa znajdujące się w posiadaniu brytyjskich firm i obywateli za granicą - tSoo procent w 2009 roku¹⁴. Posługując się amerykańskimi danymi rządowymi, James Crotty obliczył, że relacja wartości aktywów finansowych do PKB w USA oscylowała w latach 1950-1970 między cztero- a pięciokrotnością, jednak na początku lat 80., po deregułacji finansowej, wystrzeliła w górę. Na początku XXI wieku przekroczyła 900 procent¹'.

NOWYSYSTEM FINANSOWY I JEGO KONSEKWENCJE

■\ou-y system finansowy miał być skuteczniejszy i bezpieczniejszy

Wszystko to oznaczało, że w ostatnie!) trzydziestu latach wyłonił się nowy system finansowy. Obserwowaliśmy rozprzestrzenienie się nowych i złożonych instrumentów finansowych dzięki innowacjom czy też, jak niektórzy wolą to ująć, inżynierii finansowej. Proces len został ułatwiony w ogromnej mierze dzięki deregułacji rynków finansowych - zniesieniu lub osłabieniu istniejących regulacji działalności finansowej. Omówię to poniżej.

Nowy system finansowy miał być bardziej skuteczny oraz bezpieczniejszy od starego, zdominowanego przez nierychliwe banki komercyjne, obracające ograniczonym zakresem instrumentów finansowych i niezdolne odpowiedzieć na coraz bardziej zróżnicowany popyt na finansowe ryzyka. Dominowało przekonanie, że większa swoboda zawierania umów zmaksymalizuje szanse na to, że aktorzy rynku finansowego wymyślą innowacyjne sposoby skuteczniejszego szacowania ryzyka i cen aktywów, tym samym przyczyniając się do większej stabilności systemu.

C. Lapariuas, Profitlng wlthoui Producing, d z. cyt.,». 206, wykręt 2.

J. Crotty, If Financial Market Compelition li So Internę, Why Aft Financial Firm Profili So High!: Refiteuom on :he Cutrent .Colden Age’of hnunce, .WorkIng Paper* 2007. No. i}.|. Political Economy Research lnuitutc tPERl), Uniwrsity of Massachusetts, Arnhem.

»S>