str!9

Tw* wychowania 219 rozdział dziewiąty

V«M* 9.1, klasyfikacja dolinie)! wychowania w ujęciu funkcyjnym za ks. Januszem Mastalskim

Mtręońa definicji wychowania ze względu m jego funkcję	Przykłady definicji^4'^1 1 1
V koncepcja prakseologiczna podkreślająca działanie wychowawców	T. Waitz: Wychowanie jest planowym oddziaływaniem na jeszcze dające się kształcić 1 1 wewnętrzne życie innych. \ | 0. Willmann: Wychowanie jest opiekuńczym, regulującym i kształcącym oddziaływa-1 1 niem ludzi dojrzałych na rozwój dojrzewających, ażeby mogli mieć udział w dobrach, 1 1 które są podstawą życia społecznego. 1 1 G. Kerschensteiner Wychowanie to świadome urzeczywistnianie wartości w kimś. 1 1
12. koncepcja ewolucyjna	1. Doughton: Wychowanie jest procesem rozwoju, który zachodzi w indywidualnej jed-1 1 nostce jako rezultat jej działalności w środowisku i jej reakcji na to środowisko. 1 Dewey: Wychowanie jest procesem wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunkuĄ 1 W. C. Bagley: Wychowanie jest procesem zdobywania przez jednostkę doświadczeń. 1 1 P. Petersen: Wychowanie jest pierwotną szkolą ducha, która jest przepojeniem i udo- 1
j 3. Podejście sytuacyjne	skonaleniem ludzkiej formy życia przez wspólnotę duchową rodziny, narodu, ludzkości 1 1 („szkołę wspólnoty"). 0. Decroly: Wychowanie to przygotowanie do życia przez życie.
4. Koncepcja adaptacyjna	Ś. Durkheim: Wychowanie jest oddziaływaniem pokoleń dorosłych na te, które jeszcze\ 1 nie dojrzały do życia społecznego. Zmierza ono do wywołania i rozwinięcia w dziecku1 pewnej liczby stanów fizycznych, umysłowych i moralnych, jakich domagają się od nie-1 go i społeczeństwo polityczne jako cafość, i środowisko specjalne, do którego jest ono szczególnie przeznaczone. Ili
opracowanie własne na podstawie J. Mastalski (2002)^4^

Kategoryzowanie definicji wychowania występujących w różnych źródłach wiedzy pedagogicznej wskazuje nie na to, czym wychowanie jest (choć w konsekwencji zajmowania się analizą danego pojęcia także i na to), ale jak jest postrzegane i w jakim się znajduje zbiorze dotychczasowych pojęć. Tymczasem dla badań nad istotą wychowania ciekawa wydaje się jeszcze inna z możliwych prób dociekania jego istoty i systematyzowania wiedzy na ten temat, która mogłaby polegać na wyróżnieniu rodzaju teorii wychowania. źródła jej pochodzenia (filozoficzne, psychologiczne. socjologiczne, politologiczne, teologiczne, pedagogiczne itp.) oraz podstawowego pojęcia aktu, który świadczy o istocie fenomenu wychowania. To, co z jednego punktu widzenia jest istotne dla jednej definicji wychowania, z innego może okazać się nieistotne. W związku z tym, że za pomocą tych samych słów, których znaczenia są względne, na przykład „wpływ”, „oddziaływanie”, „akt”, „wspieranie”, „proces”, można oznaczyć bardzo wiele pojęć wychowania, to istota wychowania jest także jpojęciem względnym. To, co jest istotne dla jednego autora, dla innego już takie nic jest, wszystko bowiem zależy od nadawanych terminom za pośrednictwem słów ich jakże

1

Mastakki. op. cii., s. 13b.