sryle w arch4

84 Architektura sakralna

Meczet obozowy

Meczet transeptowy

Meczet kopułowy

W Iraku założenie z dziedzińcem jest rozszerzone przez obejścia z trzech stron dziedzińca oraz salę modlitw z kilkoma rzędami podpór. Służy ono wojsku jako meczet obozowy. Jego dwudzielny system złożony z dziedzińca i sali modlitw jest pierwowzorem większości późniejszych meczetów, a także dzisiejszy ryt modlitw wywodzi się z wojskowego porządku modlitwy. W późniejszym okresie pnie palmowe zastąpiono kolumnami, które często są przejmowane z budowli antycznych (—> spolia).

◄

Bagdad, Wielki Meczet, typ meczetu w Kufie (meczet obozowy), 100 x 100 m.

W XIII i IX w. środek założenia podkreślany jest przez podwyższoną nawę na wzór wczesnochrześcijańskich bazylik. Ponieważ przecina ona szeroko rozłożoną budowlę w poprzek, nazywa się ją także transeptem. Meczet wyposażony jest w trzy bogato zdobione elementy: niszę (mihrab) w ścianie skierowanej na Mekkę, lożę kalifów (maksura), kazalnicę (minbar).

Przy meczecie już od VII w. stoi minaret (wieża służąca do zwoływania na modlitwy), początkowo kwadratowy (pierwowzory: rzymskie strażnice i chrześcijańskie wieże kościelne), później okrągły, wreszcie cztero- i sześciokątny.

◄

schemat meczetu transeptowego

W Syrii i w Turcji, gdzie na początku panowania islamskiego nie rozwinęła się żadna własna architektura, przekształcane są na meczety kościoły chrześcijańskie (bizantyjskie kościoły kopułowe), które jedynie dzięki temu przetrwały. Jeszcze w 1492 Hagia Sophia uznana jest w podbitym Konstantynopolu za islamską świętość i staje się pierwowzorem wielkich meczetów Sinana, słynnego budowniczego islamu (1489-1588).