terminy

WSTĘGOWY ORNAMENT

ORNAMENT PÓŻNOBAROKOWY OPARTY NA MOTYWACH WSTĘGI; WYKSZTAŁCIŁ SIĘ WE FRANCJI OK. 1690; WŁAŚCIWE WSTĘGI BIEGNĄ LINIAMI ŁAGODNYMI; POCZĄTKOWO BYŁY CIĘŻKIE I ZWARTE. TRAKTOWANE NATURAŁISTYCZNIE, CZĘSTO KARBOWANE, STOSOWANE W UKŁADACH SWOBODNYCH, PRZEPLATAJĄCE SIĘ, WIĄZANE W WĘZŁY I KOKARDY, STOPNIOWO WSTĘGI STAWAŁY SIĘ LZEJSZE, BARDZIEJ STYLIZOWANE, SKRĘCAJĄCE SIĘ W ESOWNICE I TWORZĄCE MOTYWY PODOBNE DO LITERY C.; ORNAMENT TEN STOSOWANY BIT W ARCHITEKTURZE, DEKORACJI RZEŹBIARSKIEJ, STIUKOWEJ I MALOWANEJ, W SNYCERSTWIE, W INTARSJI MEBLARSKIEJ I ZŁOTNICTWIE ARTYSTYCZNYM.

ZAŚNIĘCIE MARII

SCENA PRZEDST. ŚMIERĆ RLARII; W SZTUCE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ - JEDEN Z NAJWAŻNIEJSZYCH TEMATÓW CYKLU MARYJNEGO; IKONOGRAFIA TEJ SCENY SFORMUŁOWANA W BIZANCJUM W IX W.: UKAZUJE ZŁOŻONE NA MARACH OLAŁO MARII, WOKÓŁ KTÓREGO GROMADZĄ SIĘ APOSTOŁOWIE, W CENTRUM KOMPOZYCJI ZA ŁOŻEM MARII WYOBRAŻANO CHRYSTUSA TRZYMAJĄCEGO JEJ DUSZĘ UKAZANĄ POD POSTACIĄ DZIECKA W POWIJAKACH, WOKÓŁ MAR PRZEDST. ADORUJĄCYCH MARIĘ OJCÓW KOŚCIOŁA. ANIOŁY, CZASEM PŁACZKI; SCENA ULEGAŁA PRZEKSZTAŁCANIU - DODAWANO PRZEDSTAWIENIA LEGENDARNYCH EPIZODÓW ZWIĄZANYCH ZE ŚMIERCIĄ MARII. ŁĄCZĄC WYOBRAŻENIE ZAŚNIĘCIA ZE SCENĄ WNIEBOWZIĘCIA.

ZIGGURAT/ZIKK UR4 T

W STAROŻ. MEZOPOTAMII MONUMENTALNA BUDOWLA SAKRALNA NA PLANIE KWADRATU, W KSZTAŁCIE KILKUKONDYGNAĆYJNEJ WIEŻY (3-7 STOPNI) ZWIEŃCZONEJ ŚWIĄTYNIĄ (NIEWIELKICH ROZMIARÓW') ZWANEJ GÓRNĄ; KOLEJNE PIĘTRA ZWĘŻAŁY SIĘ SCHODKOWO KU GÓRZE TWORZĄC TARASY; POSZCZEGÓLNE KONDYGNACJE BYŁY POŁĄCZONE ZEWN. SCHODAMI LUB RAMPAMI, NIEKIEDY U PODSTAWY SYTUOWANO ŚWIĄTYNIĘ DOLNĄ - WIĘKSZYCH ROZMIARÓW, KTÓRA MIAŁA PEŁNIĆ ROLĘ ZIEMSKIEJ SIEDZIBY BÓSTWA; ZIGGURAT WRAZ Z DOLNĄ ŚWIĄTYNIĄ TWORZYŁ GŁÓWNĄ CZĘŚĆ OKRĘGU KULTOWEGO.

ZMARTW Y CHWSTANIE

W SZTUKACH PLASTYCZNYCH PRZEDSTAWIENIE CHRYSTUSA POWSTAJĄCEGO Z GROBU; JEZUS Z OBNAŻONĄ PIERSIĄ I WIDOCZNYMI RANAMI MOŻE STAĆ W SARKOFAGU LUB PRZED NIM, A TAKŻE UNOSIĆ SIE NAD ZAMKNIĘTYM SARKOFAGIEM; NA OGÓŁ JEDNĄ RĘKĄ BŁOGOSŁAWI, W DRUGIEJ TRZYMA CHORĄGIEW KRZYŻOWĄ SCENIE MOGĄ TOWARZYSZYĆ POSTACIE APOSTOŁÓW, TRZECH MAML TAKŻE ANIOŁY I ŚWIĘCI; UMIESZCZANY CZĘSTO NA TLE PEJZAŻU Z WIDOKIEM JEROZOLIMY.

ZWI AST O W ANIE

W SZTUCE CHRZEŚCIJAŃSKIEJ JEDEN Z NAJWAŻNIEJSZYCH TEMATÓW IKONOGRAFII MARYJNYCH -ARCHANIOŁ GABRIEL NAWIEDZA MARIĘ I OBWIESZA JEJ, ŻE ZOSTAŁA WYBRANA NA MATKĘ JEZUSA. NAJCZĘŚCIEJ PRZEDSTAWIANO MARIĘ MODLĄCĄ SIĘ, TKAJĄCĄ PURPURĘ NA ZASŁONĘ DLA ŚWIĄTYNI LUB CZYTAJĄCĄ, DO KTÓREJ ZBLIŻA SIĘ ARCHANIOŁ UNOSZĄCY DŁOŃ W GEŚCIE POZDROWIENIA, TRZYMAJĄCY W REKU LASKĘ LUB LILIĘ, PÓŹNIEJ SCENĘ TĄ UKAZYWANO NA TLE ARCHITEKTURY SYMBOLIZUJĄCEJ MIASTO NAZARET LUB DOM MARII, A MARIA TRZYMAŁA W DŁONIACH KSIĘGĘ.

ZWORNIK

KLUCZ, ŚRODKOWY, SZCZYTOWY KLINIEC ŁUKU LUB NIEKTÓRYCH TATÓW SKLEPIEŃ, WYRÓŻNIAJĄCY SIĘ KSZTAŁTEM, WIELKOŚCIĄ I OPRACOWANIEM DEKORACYJNYM; MOŻE BYĆ WYKONANY Z KAMIENIA, CEGŁY, RZADZIEJ Z DREWNA.