Badanie naukowe - termin oznaczający niemal wszelką działalność naukową. Na badania naukowe mogą się składać eksperymenty, gromadzenie danych z natury, analiza i studiowanie literatury źródłowej, analizy zebranych danych i wyciąganie z nich wniosków.
Badania naukowe sprowadzają się do prowadzenia badań (obserwacji) i interpretowania ich
wyników. W każdym schemacie badawczym staniemy wobec dwóch głównych zadań:
1) Należy w miarę dokładnie określić, czego chcemy się dowiedzieć
2) Należy określić, w jaki sposób najlepiej to zrobić.
Sytuacja społeczna wyznacza problematykę badań socjologicznych w dwojaki sposób:
1) przez samo istnienie problemów społecznych, czyli stanów rzeczy, które należy poddać zmianom lub przynajmniej podjąć takie działania odnośnie określonego systemu dążeń i wartości.
2) przez swój wpływ na świadomość i system wartości badacza powodujący postrzeganie przez niego pewnych problemów, a niedostrzeganie innych.
Hipoteza - nazywamy takie przypuszczenie wysunięte w celu objaśnienia jakiegoś zjawiska którego prawdziwość lub fałszywość rozstrzygamy na podstawie danych zdobytych w określony sposób.
Wielość znaczeń terminu „metoda badań” na gruncie socjologii.
- Metoda to tyle, co określony, powtarzalny i wyuczany sposób - schemat lub wzór -postępowania świadomie skierowanego na realizację pewnego celu poprzez dobór środków określonych dla tego celu.
- Metoda naukowa to tyle, co pewien określony sposób postępowania zmierzającego świadomie do realizacji pewnego celu czy pewnej kategorii celów poznawczych w nauce.
Systematyzacja wiedzy socjologicznej polega na porządkowaniu jej według przyjętego klucza w taki sposób, aby stanowiła jedna spójną całość. Dzięki systematyzacji wiedzy socjologicznej można dokonać syntezy zebranych danych.
Kumulacja wiedzy polega na „zbieraniu” danych dotyczących danego tematu, zjawiska socjologicznego, w celu zgromadzenia wszystkiego w „jednym miej scu”, aby ułatwić dostęp do informacji oraz stworzyć jak najbardziej rzeczowy opis danego zjawiska.
4
Ogólność twierdzeń polega na tym , że im szerszej liczby obiektów dotyczy tym jest ogólniejsze .Uczeni formułując twierdzenia starają się aby obejmowały one jak najszerszą klasę liczbę obiektów . Im twierdzenie ogólniejsze i ściślejsze, tym wyższą ma zawartość informacyjną (dostarcza więcej informacji o opisywanym przez siebie fragmencie rzeczywistości). Prawa ogólniejsze są pomocne jako przesłanki do znajdowania bardziej szczegółowych.
Wyjaśnianie socjologiczne też sprowadza się do tego , że zjawiska z poziomu zbiorowości sprowadzane są na poziom działających jednostek. Czyli od pojęć ogólnych do bardziej szczegółowych. Przykładem takiego podejścia jest redukcjonizm.
Inne podejście ma holizm głoszący prymat całościowego ujmowania zjawisk społecznych.
4