Top 5

w swej islocie z założeniami, które leżą u podstaw filozofii „laboratoriów stosunków międzyludzkich", czyli treningów interpersonalnych (Koch 1979)

Autonomia, spontaniczność, świeżość uczuć są jedynie substytutami i pochodnymi nacisku grupowego i kontroli grupy nad jednostką Stwarza się tylko złudzenie uzyskania pożądanych wartości, takich jak: radość autentyzmu, pełnia życia, miłość Ponadto w ujawnianiu własnych uczuć i „siebie" można utracić inne ważne wartości, takie jak godność osobistą, dumę, szacunek dla własnej osoby itp,

Niezależnie od wielu nieporozumień związanych z rozumieniem terminów: „grupa spotkaniowa", „terapia grupowa", „trening interpersonalny" warto pamiętać o przytoczonych zastrzeżeniach

Sytuację w znacznym stopniu komplikuje fakt, że prowadzenie terapii w obrębie zamkniętego terapeutycznego środowiska wychowawczego, jakim jest młodzieżowy ośrodek wychowawczy, dom dziecka czy ognisko wychowawcze, jest ograniczone ze względu na „quasi-tota-litarny" charakter tego typu instytucji. A już trudne do wyobrażenia jest prowadzenie głębszych form oddziaływania psychoterapeutycznego pod przymusem w zakładach poprawczych czy schroniskach dla nieletnich.

Przymusowa terapia jest sprzeczna z ideą leczenia, opieki i wychowania resocjalizującego Podkreślamy zatem, iż każdy rodzaj terapii wymaga uprzedniej akceptacji ze strony zainteresowanego pacjenta, podopiecznego czy wychowanka

Wychodząc z interdyscyplinarnego modelu diagnozowania oraz humanistycznego modelu terapii wychowawczej i doradzania, można za JM Lee oraz NP. Pallone (1966) sformułować wiele zaleceń dotyczących ogólnych kierunków postępowania z młodzieżą trudną:

a)    pierwszym kierunkiem jest poznanie wychowanka, nie tylko jako członka określonej zbiorowości, pełniącego przypisane mu role, czy zdeterminowanego nieświadomymi motywacjami osobnika przejawiającego postawy antyspołeczne, lecz przede wszystkim jako osoby samorealizującej się, poznać więc należy potrzeby, specyficzne wzorce indywidualnego rozwoju, dotyczące intelektu, zainteresowań oraz uzdolnień wychowanka;

b)    drugim fundamentalnym dla skutecznej resocjalizacji kierunkiem postępowania wychowawczego jest zrozumienie każdego wychowanka, czyli głębsze poznanie jego sposobów widzenia świata i osądzania go, co jest możliwe przez wczuwanie się, czyli empatyczny indywidualny kontakt;

c)    trzecia grupa zaleceń dotyczy zagadnień sygnalizowanych, a mianowicie: pełnej akceptacji osoby wychowanka, bez względu na to, jak ograniczone, niepoprawne jest jego zachowanie, ponadto chodzi

o utrzymywanie przyjaznych, nasyconych ciepłem emocjonaiK, kontaktów, które mają sprzyjać zachowaniom autonomicznym wychowanka, pozwalającym mu realizować sie „tu i teraz", jak również otwierać nowe perspektywy samorealizacji;

d) o ile trzy wyżej wymienione typy zaleceń zwracają uwagę na proces indywidualizowania się osoby wychowanka, pojętej jako nieredu-kowalna do żadnych struktur psychologicznych czy społecznych całość psychofizyczna, o tyle ostatnia grupa zaleceń dotyczy wytwarzania przez wychowawcę sprzyjającego klimatu społecznego w gru-pie wychowawczej: tolerancyjnego, „antydogmatycznego"

WNIOSKI

Mimo niewątpliwych walorów rozmaitych technik terapeutycznych, które można wykorzystywać w procesie resoq'alizacji dzieci i młodzieży, nie należy jednak przeceniać ich pedagogicznej efektywności Ani model behawioralny, ani humanistyczny nie wyczerpują całego repertuaru środków, którymi dysponuje kadra psychologiczno-pedagogiczna placówek wychowania specjalnego

Wiadomo bowiem, iż oprócz stosowanych przez kadrę wychowawczą rozmaitych metod i sposobów oddziaływania wychowawczego, opiekuńczego i terapeutycznego na końcowy efekt resocjalizacyjny mają wpływ także następujące czynniki:

-    wyjściowy stan mechanizmów regulacji psychicznej wychowanka;

-    poziom dojrzałości interpersonalnej i biologicznej;

-    stopień podatności na wpływy perswazyjne, opór na zmiany;

-    długość pobytu w placówce oraz tryb skierowania do niej;

-    istnienie, skoordynowanego z systemem oddziaływań resocjalizujących placówki, systemu prawidłowo realizowanej opieki następczej w naturalnym środowisku wychowanka;

-    wielkość podkulturowej presji środowiska społecznego, do którego „ziesocjalizowany" wychowanek powraca po opuszczeniu placówki, a której musi się oprzeć

Terapia, podobnie jak wychowanie, jest procesem długotrwałym, wymagającym kwalifikacji zawodowych, tolerancji i cierpliwości Nie należy zatem liczyć na szybkie, spektakularne osiągnięcia w jej stosowaniu, zwłaszcza w odniesieniu do młodzieży trudnej, buntowniczej, nieprzystosowanej społecznie, niedojrzałej emocjonalnie, nie mającej motywacji do „zmieniania samego siebie" Ioteż pierwszym krokiem postępowania pedagogicznego, po sporządzeniu diagnozy resocjalizacyjnej, jest skłonienie wychowanka do podjęcia próby pracy nad sobą i do poddania się zabiegom terapeutycznym Wymaga to zintegrowanego