Untitled14(1)

w cyklu, poziomu amortyzacji (rys. 4). Wyobraża ona an cykl koniunkturalny: przez ..automatyzm" rozumie autor działanie wewnętrznych prawidłowości wahań koniunkt

Rys. 4. Hipotetyczna krzywa czasowa inwestycji

W wyjaśnianiu cyklu decydujące znaczenie ma kwestj-zwrotnych. Z analizy Kaleckiego zawartej w Teorii dynamiki jednoznacznie, że zwrotne punkty cyklu następują wskutek, (dodatniego w przypadku dezinwestycji) wpływu zmian tału trwałego na stopę zysku, a więc i na decyzje inwest^-rację J. Steindl, że .....trudno się temu dziwić, gdy się

0    wielkim znaczeniu tego czynnika w wersji pierwszej [z lat; - E.D.] : «Tragedia inwestycji polega na tym, że wywołuj, ponieważ są pożyteczne» — takimi słowami Kalecki ko' artykuł z 1937 r.''*^g (a także, jak pamiętamy, esej z 193'

Tak więc przebieg automatycznego cyklu można op pująco; Wzrost wydatków inwestycyjnych podnosi zyski łanie mnożnikowe), co pobudza dalsze zamówienia in

1    proces ekspansji postępuje naprzód. Ale z chwilą, gdy. inwestycje przekroczą poziom zużycia kapitału trwałego, nemu procesowi ekspansji zaczyna przeciwdziałać produkc wydatków inwestycyjnych. Polega on na tym, że po prze poziomu amortyzacji inwestycje zaczynają zwiększać zasób^:

⁵⁹ J. Steindl Kitka uwag o trzech wersjach.... w: M. Kalecki Dzieła, t ^ s. 638. Cytat ten konkluduje trafne spostrzeżenie Stcindia: „Uzasadni*, o stałości współczynnika amortyzacji. Kalecki dowodzi, że cykliczne w~ kapitału są tylko nieznaczne — co najwyżej o 4% w górę lub w dół od on sobie sprawę z niekorzystnych skutków tego wniosku dla wcześniej^ lowań jego teorii i dlatego przy wyjaśnianiu zwrotnych punktów cyklu zdaj* opierać na czynniku niepełnego rcinwestowania oszczędności. Mimo to w) ponownie kładzie nacisk na znaczenie ujemnego sprzężenia zwrotnego mir lacią kapitału i decyzjami inwestycyjnymi". Ibidem.

(a być może również nie reinwestowane zyski) hamuje ³ h stopy zysku i prowadzi do stopniowego ograniczania ■ inwestycyjnej, tj. do osłabienia i ustania przyrostu wy-' ^nwestycyjnych. Wraz ze stabilizacją poziomu wydatków '• eh ustaje przyrost zysków, co - przy rosnącym zasobie trwałego — daje spadek stopy zysku, a wtedy następuje górny _f i.j ęyklu. W siad za obniżoną rentownością zmniejszają się decyzje) inwestycyjne, a więc zmniejsza się też „wytwa-**®⁰ j_nWestycji". Zaczyna działać mechanizm mnożnika inwestycyj-^R*^niej działa „w dół". W ten sposób kurczenie się — przez proces krotny do procesu ekspansji — nabiera charakteru kumulacyjnego /oładek wydatków inwestycyjnych obniża w określonym stosunku ryski, co powoduje dalsze ograniczenie działalności inwestycyjnej). Ale * chwilą, gdy faktyczne inwestycje spadną poniżej poziomu amortyzacji (zjawisko dezinwestycji), zasób kapitału trwałego kurczy się, co hamuje spadek rentowności i ostatecznie doprowadza do ponownego wzrostu wydatków inwestycyjnych.

ditkó*

e.^ty^c' kipi'

W oryginalnej i pięknej interpretacji W. Sadowskiego (nie zamieszczonej w' Dziełach): „Proces inwestycyjny zostaje w ten sposób zamknięty jakby w zaczarowanym kręgu — każdy ruch zwyżkowy inwestycji i analogicznie — każdy ruch zniżkowy, skoro się raz rozpocznie, podcina stopniowo gałąź, na której sam spoczywa, wprowadza bowiem do akcji mechanizm tłumiący w postaci wzrostu lub wadku zasobu kapitału. Przygotowując zaś przesłanki swego włas-*80 unicestwienia, każdy ruch zwyżkowy' lub zniżkowy toruje jedno-^śnie drogę fazie przeciwnej - przedłużający się kryzys tworzy uki dla postępującego za nim ożywienia, a każde ożywienie nosi *w>ie i rozwija zarodek kryzysu"«°.

^c)'klu koniunkturalnego inwestycje wahają się silniej konsu^{S 1}’.,^c*^oc^^ narodowy i produkcja, a to dlatego, że część ^2m*^anom^<^7 k^aP‘^tal‘^stów- jest stała i podlega tylko długofalowym od anmrż h    ^strony- amplituda w'ahań produkcji jest większa

^twierdzi Kalecki), co wskazuje, że w-ahania produkcji ^tw®^rezych ^ ®^^Wn*^e zmiany stopnia wykorzystania urządzeń wy-’ ³ -^|edż'nie w niewielkim stopniu mają u podstaw' wzrost lub

°vvs(cj /><>/. Kułackiego teoria.... ed. cii.

krotnie ~ \ ^Wa*^la” zasobu kapitału trwałego (mniej więcej pięcio-

97