Początkowo nauka o wychowaniu, nauczaniu dzieci. Termin oznacza naukę o wychowaniu i kształceniu jednostki ludzkiej przez cały okres jej życiowej aktywności w zależności od tego jaką jednostką wyodrębnioną jest subdyscyplina.
Nauki współpracujące z pedagogiką:
• Biologiczno - medyczne - zajmują się wyjaśnieniem prawidłowości zachodzących w organizmie ludzkim, opisywaniem procesów medycznych jakim ten organizm podlega, określeniem tego co jest normą zdrowia a co chorobą.
• Historyczne - wydarzenia na przestrzeni dziejów, zmieniające losy państw
• Filozoficzne - pytanie: Kim jest człowiek? Jakie procesy w nim zachodzą?
• Psychologiczne - przedstawiające badania nad osobowością ludzką, co w osobowości się dzieje, a także czynniki warunkujące strukturę osobowości, temperamentu, zdolność motywacji itp.
• Polityczne - zajmują się procesem polityki na świecie i w danym państwie oraz przewidywaniem następstw tych procesów.
• Ekonomiczne - zajmują się badaniem sytuacji uwarunkowanej materialnie w danych krajach.
• Nauki o kulturze - zajmują się określaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku kulturowym i opisanie tego w'jaki sposób wurtości i normy ulegają zmianie w zależności od historii, uwarunkowań geograficznych, społecznych itp.
Działy współczesnej pedagogiki:
Społeczna:
• Jest nauką, która zajmuje się środowiskowymi uwarunkowaniami, procesami oraz wpływem człowieka na zmianę i przeobrażanie tych procesów.
• Zakłada, że człowiek jest istotą aktywną zmieniającą swoje środowisko.
• Subdyscyplina ta wyrosła z socjologii wychowania.
• Stworzona pod koniec lat 30 XX wieku, przez Helenę Radlińską.
• Współczesny zakres badań: badanie człowieka we wszystkich fazach jego życia, bada wpływ instytucji, środowiska socjalizacyjnego i wychowawczego, czyli inaczej rodziny, szkoły, instytucji edukacyjnych, domu kultury a także wpływ np. środków masowego przekazu (mass media).
• Trzy nurty: praca socjalna, praca kulturalna, opieka i wychowanie.
• Przedstawiciele: Aleksander Kamiński, Ryszard Wroczyński, Andrzej Radziewicz, Irena Lepalczyk, Edmund Trępała, Tadeusz Pilch. Stanisław' Kawula.
Opiekuńcza:
• Zajmuje się opieką i wychowaniem osób, które nie są z stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.
• Wyrosła z pedagogiki i medycyny.
• Twórca: Czesław Babicki, Albin Kelm. Janusz Korczak.