WSP J POLN252

FRAZEOLOGIA

ANDRZEJ MARIA LEWICKI, ANNA PAJDZIŃSKA

Typologia związków frazeologicznych. - Źródła frazeologizmów. - Funkcje trazeologi-zmów. - Świat przez pryzmat frazeologizmów. - Bibliografia

Termin frazeologia (gr. pbrasis ‘mówienie' +- logos ‘słowo, nauka') jest używany w dwu znaczeniach:

1    - dział językoznawstwa, ściślej leksykologii, który rejestruje i bada utrwalone połączenia wyrazów zwane związkami frazeologicznymi lub fra-zeologizmami;

2    - zbiór związków frazeologicznych występujących w danym języku, stylu lub badanym zbiorze tekstów (np. frazeologia dzieł Adama Mickiewicza).

Zasób słownikowy języka składa się z dwu różnych typów' jednostek: wyrazów i frazeologizmów. Frazeologizmy są to społecznie utrwalone połączenia wyrazów wykazujące nieregularność pod jakimś względem, np.: w ich składzie występują wyrazy lub formy wyrazów nie wschodzące w swobodne związki składniowi; znaczenie frazeologizmu nie wynika ze znaczeń komponentów; naruszone bywają zasady łączliwości wyrazów. Nieregularności te, często współwystępujące, sprawiają, że frazeologizm musi być zapamiętywany w całości, nie wynika bowiem z reguł budowania połączeń wyrazowych pozwalających utworzyć nieskończony zbiór zdań i grup syntaktycznych. Związki frazeologiczne istniejące w danym momencie w języku są wyliczalne i mogą być opisywane, podobnie jak wyrazy, w formie sfcwnika, a nie jak regularne połączenia wyrazów za pomocą reguł gramatycznych i paradygmatów.

Frazeologizmy są, podobnie jak wyrazy, składnikami wypowiedzeń i tekstów. Same jednak, poza szczególnymi sytuacjami, nie są tekstami. To różni frazeologizmy od przysłów (niekiedy zwanych przysłowiami właściwymi), które są minimalnymi tekstami utrwalonymi w społecznym zasobie tekstów i formuł tekstowych.