wtęp 1

Pewnemu chłopczykowi, który nauczył mnie śmiesznej zabawy ,Tu płynie rzeczka" i... od tego wszystko się zaczęło.

Ta ksiqżeczka powstała z myślq o dzieciach i rodzicach, aby wzmacniać więź uczuciowq i fizycznq, która tworzy się między nimi jeszcze przed narodzinami dziecka, aby potem stale się pogłębiać.

... komunikacja przez dotyk pomaga w rozwijaniu kontaktu, odreagowaniu negatywnych przeżyć i osiqgnięciu stanu relaksu...

Bycie sam na sam z dzieckiem, na przykład podczas układania go do snu czy budzenia rano, skłania dorosłego do poszukiwania bliskiego fizycznego kontaktu - przytulania i głaskania. Również dziecko czuje takq potrzebę, dqżqc do wtulenia się w ciało mamy, sprawdzenia, jak szorstka jest broda tatusia, jak wielkie sq jego dłonie, jak twarde bicepsy. W tych momentach dorośli i dzieci spontanicznie podejmujg zabawy, w których najważniejszy jest kontakt dotykowy, który umożliwia pogłębienie wzajemnej więzi.

Dzieci potrzebujq aktywności, ale również chwil odpoczynku i odprężenia. Im sq młodsze, tym bardziej aktywne ruchowo i poznawczo; vfoedy bierny odpoczynek jest dla nich stanem niemal nieosiqgalnym. Pozostawanie nawet przez krótki czas bez ruchu jest, szczególnie dla dzieci nadpobudliwych psychoruchowo, trudne, nudne i wręcz niewykonalne. I tu dotyk okazuje się pomocny, bo ułatwia odprężenie.

...wartość dotyku...

Małe dziecko poznaje i uczy się świata spontanicznie, wykorzystujqc do tego dotyk i ruch. Te dwa zmysły sq dla niego źródłem wiedzy o święcie: kształcie, wielkości, strukturze, konsystencji, twardości, położeniu w przestrzeni otaczajqcych go osób i przedmiotów. Dziecko uczy się dotykowego różnicowania i rozpoznawania materii, doznania te wzmacniajq i precyzujq informacje odbierane za pomocq wzroku. Zwraca się uwagę na fakt, iż dotyk jest dla dziecka podstawowym źródłem informacji.

Jest też okazjq do zadzierzgnięcia kontaktu w najwcześniejszym okresie życia: „Dotyk można uznać za pierwszq formę komunikacji pomiędzy niemowlęciem a rodzicami lub opiekunami. Przez uściski, pieszczoty, kołysanie i delikatny masaż komunikowane sq niemowlęciu miłość i bezpieczeństwo. Należy pamiętać, że stymulacja dotykiem nie obejmuje jedynie palców i dłoni, ale również głowę, brzuch, nogi, stopy i usta. Będqc dotykane, trzymane i noszone, niemowlę może zrozumieć, że jest częścig świata większego niż ono samo. Jest to istotne, ponieważ pomaga wzbudzić ciekawość dziecka i daje mu motywację, by wyjść poza siebie"*.

Podkreśla się rolę dotyku w uczeniu się oraz zwraca się uwagę na potrzebę różnorodnej i częstej stymulacji dotykowej we wczesnym etapie życia dziecka. Regularne i wrażliwe stosowanie dotyku może przyczynić się do rozwoju kontaktu i komunikacji dzieci z poważnymi i sprzężonymi zaburzeniami rozwojowymi.

Umożliwia im też określenie swoich osobistych granic w relacji z innymi. Takie podejście terapeutyczne może sprzyjać rozwojowi we wszystkich przypadkach, w których nieskuteczne sq inne metody.

...przyjemny pożytek z masażyków...

Dzieci sq z natury bardzo ruchliwe i pobudliwe. Ze względu na nie w pełni dojrzały system nerwowy majq trudności ze skupieniem uwagi, uspokojeniem się, zrelaksowaniem. Jednak obserwacje wskazujq, że stan relaksu można osiqgnqć szybciej i można go pogłębić, gdy do muzyki dołqczy się słowa i ruch w formie czułego kontaktu dotykowego, takiego jak głaskanie, dotykanie czubkami palców, poklepywanie. Ponieważ te doznania sq bardzo wyraziste i przyjemne, silnie przyciqgajq uwagę dziecka, którq kieruje ono na swoje ciało i „do wewnqtrz", co je uspokaja. Te formy masowania, połqczone ze śpiewaniem piosenki, wypowiadaniem zrytmizowanego tekstu, wierszyka lub historyjki, nazwałam żartobliwie „masażykami". Nie jest to bowiem masaż w pełnym tego słowa znaczeniu, ale raczej rodzaj relaksujqcej zabawy dorosłego z dzieckiem.

Dzięki kontaktowi dotykowemu zabawa-masażyk łqczy fizycznie rodzica i dziecko, dajqc im radość i odprężenie. Pozwala też zbliżyć się do dziecka psychicznie, lepiej je poznać i zrozumieć. Nawiqzujqc kontakt fizyczny i psychiczny z dzieckiem w trakcie tych relaksujqcych zabaw, zaspokajamy wiele jego potrzeb: miłości, bezpieczeństwa, odprężenia, radości i śmiechu, zabawy, ruchu. Masażyki mogq sprzyjać wyciszeniu i zrelaksowaniu dziecka, ale też przeciwnie - zaktywizowaniu i rozweseleniu go. Zatem mogq sprowadzać się również do energicznych i pobudzajqcych form dotyku, z postukiwaniem, lekkim szczypaniem, łaskotaniem, a w towarzyszgcych im słowach odwoływać się do wyczucia komizmu, którego dzieciom nie brakuje.

Bolesław Kołodziejski zamieszczone tu teksty napisał dla swoich podopiecznych, znajqc ich poczucie humoru. Masażyk stosowany w programie rehabilitacji - usprawniania ruchowego - ułatwia przetrwanie nieprzyjemnych lub bolesnych zabiegów, a także pogłębia wzajemne kontakty rehabilitanta-terapeuty i jego małego pacjenta.

‘Podręcznik do pracy z głuchoniewidomymi niemowlętami, małymi dziećmi i dziećmi w wieku przedszkolnym,