Zdjęcie3899

56 Ronina 11 Definicje dysleksji

Większość definicji zawiera następujące elementy:

1)    stwierdzenie, że dyslekąja to trudności... (ale na tym kończy się zgodność, dalszy opis trudności nie jest już jednoznaczny - np. w czytaniu i pisaniu albo kodowaniu tylko pojedynczych słów,

2)    stwierdzenie z czego trudności te wynikają lub z czym są powiążą* ne (największe zróżnicowanie).

3)    stwierdzenie, z czym nie są one powiązane (element wyłączania -występują pomimo...) - w tym tkwi największa zgodność, choć budzi to zarazem najwięcej kontrowersji, które przedstawiono w podrozdziale 12.

Powyższe trzy elementy pojawiające się we wszystkich definicjach, bywają uzupełniane kolejnymi elementami:

4)    opis trudności towarzyszących dysleksji (na poziomie poznawczym lub behawioralnym),

5)    odniesienie do niejednolitości zjawiska (rodzaje, typy),

6)    odniesienie do etiologii (przyczyn pierwotnych),

7)    odniesienie do znaczenia i skuteczności terapii (pomocy, nauczania).

Zanim zostaną przeanalizowane poszczególne definicje, należy zaznaczyć, że oprócz opisanej struktury zawartości definicje te różnią się w opisie wymienionych kwestii.

Blok rozszerzający 11 prezentuje wybrane definicje praktyków i badaczy, natomiast poniżej zostaną przeanalizowane poszczególne ich elementy.

We wprowadzającej części definicji znajduje sie stwierdzenie, że dys-leksja to:

•    kombinacja trudności i zdolności (Britisb Dyslexia Association 2002 - BDA), nierównomierny rozwój umiejętności czytania wyrazów i wyższych procesów w funkcjonalnym systemie czynności czytania (Fisher i wsp. 2002),

•    wpływ na proces uczenia się w jednej lub więcej sfer - czytania, pisania (BDA 2002),

•    trudności w uczeniu się czytania i pisania (Dyslcda Action. dawniej Dyslexia Institute⁶ - DA),

•    trudności w przetwarzaniu językowym pisemnym i w mowie (BDA 1999),

w»wxl)łkxia*ctioiLor|.uŁ 15 1 2008.

•    trudności w użyciu i przetwarzaniu językowych (symbolicznych) kodów - alfabetycznych i numerycznych (Academy of Orton Gillin-gham Practitioncrs and Educators, 2008⁷ - OGA), trudności na poziomie wyrazów (Bntish Ptsychological Association 1999^{1 2} - BPA),

•    trudności w dekodowaniu pojedynczych stów (Fletcher i wsp. 2002; Fishcr i wsp. 2002).

Kolejne stwierdzenie dotyczy tego, że dysleksją jest spowodowali a/wyn i ka c

•    zaburzenia przyswojenia i funkcjonowania języka (całego systemu -OGA 2008),

•    przetwarzania informacji bazujących na języku, użycia i przetwarzania kodów (ibidem),

•    deficytów w fonologicznym przetwarzaniu ortograficzno-fonolo-gicznych związków i płynności (Fishcr i wsp. 2002),

•    osłabienia procesów powiązanych z czytaniem (sprawności fono-logicznych, automatycznego leksykalnego przypominania, werbalnej STM), które ma biologiczne podłoże (Grigorcnko 2001),

•    nie jest rezultatem uszkodzenia neurologicznego, ale jest skutkiem neurologicznego rozwoju (OGA 2008),

ponadto:

•    symptomy takie jak brak koordynacji, mylenie lewej i prawej strony czy słaba sekwencyjność, określają dysleksję jako syndrom neurologiczny (Stein 2001),

•    ludzie z dysleksją nie mają wyraźnych neurologicznych, fizycznych i psychicznych problemów (Gilger i wsp. 2001),

•    jest powiązana z użyciem pisma alfabetycznego, numerycznego i muzycznego (BDA 2006).

Ponadto dysleksją nie jest powiązana z (występuje pomimo):

•    normalnego IQ i normalnego nauczania (ujęcie klasyczne, obecnie BDA 2006),

•    z IQ, warunkami uczenia, motywacją, sprawnościami sensorycznymi (ujęcie klasyczne—ostatnio Fisher i wsp. 2002, Fletcher i wsp. 2002),

•    normalną edukacją i normalnym środowiskiem rozwojowym (Gri-gorenko 2001),

•    sprzyjającego otoczenia socjoekonomicznego i językowego (BDA 2006).

1

⁷ www.ortonacademy.org, 15 I 2008.

2

Bardzo silna krytyka - adult s. 137.