zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (148)

musi prowadzić do niekohcrencji. przedmiotem- badan teorii znaku i teorii komunikacji; jest w ifimiie uprzywilejowanym przedmiotem, badan sernic logii. Natomiast genoteksi ..zakłada operacje logiczne właściwe ukształtowaniu podmiotu wypowiadającego się”; jest to dziedzina •niejednorodna: zarazem werbalna i popędowa. Genoieksi zatem. nie może byc jedynie przedmiotem strukruralizmn (jest on strukturalizacją. a nie strukturą) czy psychoanaliz)'; należy on do logiki ogólnej, wielorakiej, która nie jest jedynie logiką rozumienia. Genoteksi ;_est oczywiście terenem, w którego obrębie zachodzi zjawisko sensoproduktywności. 2 cpistemologicznego punktu widzenia właśnie za sprawą pojęcia gcnciekstu semanaiiza wykracza poza semiotykę klasyczną, która dąży jedynie do usuukturowania wypowiedzi, nie •stara się natomiast dociec, w jak; sposób - przebiega zjawisko przemieszczeń, dewiacji-i zatracenia sie podmiotu w momencie jego wypowiadania się.

e) INTERTEKST

Tekst redystrybuuje język. Jedną z dróg tej dekonstrukcji-rekonstrukcji jest permutacja tekstów, strzępów tekstu, które istniały lub istnieją wokół analizowanego tekstu, a wreszcie w jego obrębie. Każdy tekst jest interteksiera; inne teksty są w nim obecne na rożnych jego poziomach, w formach dających się łatwiej lub trudniej rozpoznać, teksty należące do dawnej lub współczesnej mu kultury, każdy tekst jest nową tkaniną złożoną ze starych cytatów. W jego obręb przenikają strzępy kodów, figury retoryczne, wzorce rytmiczne, elementy języków społecznośrodowiskowych itp.. jako żc mowa istnieje zawsze przed zaistnieniem tekstu i wokół niego Interteksi to ogólny obszar występowania anonimowych figur, których genezę rzadko daje się- ustalić, nieuświadomionych czy automatycznych przytoczeń bez cudzysłowu. Tekst nićjesTjecnak reprodukcją, ale produktywnością.'"’

Te podstawowe pojęcia tworzące szkielet teorii tekstu zgodne są w sumie z obrazem, jaki sugeruje etymologia słowa .,tekst”: tkanina. Obecna teoria tekstu odwraca się od tekstu -powłoki i pragnie dostrzec tkaninę w jej strukturze.

3. TEKST A DZIEŁO

Nie należy mylić tekstu z dziełem. Dzieło to przedmiot skończony, wymierzainy, który może wypełniać pewną przestrzeń -fizyczną. Tekst jes: polem metodologicznym; nie da się zatem przeliczyć tekstów, da się powiedzieć tylko ryle, iż w danym dziele tekst jest (lub nic jest) obecny. Dzieło to rzecz, którą możemy wziąć dc ręki, tekst to zjawisko, zawdzięczające swe istnienie językowi. Obecność tekstu jest wyczuwalna tylko w pracy, w produkcji - przez sensoproduktywność.

Tekst jest kategorią naukową, a zarazem wartością krytyczną, umożliwiającą wartościowanie dzieł w zależności cd stopnia natężenia przebiegającego w ich obrębje_ proces-., ssnsoTwćrczsso Toteż ko:v.yści płynące dla teorii tekstu z uprzywilejowania tekstów nowoczesności są dwojakiego. rodzaju: teksty'., są. tekstami .przykładowymi. ilusU-jją_hoi.viem-. „pracę semiosis w języku" oraz „pracę podmiotem”, a ponadto są faktycznie wyrazem sprzeciwu wobec ograniczeń tradycyjnej ideologii sensu („prąwdcpodobiejnsrwc’’, ..c^iekicśćri-^ekspcesysrtość-p^dmiocajn^nacyinegojr..............—.....    —

Teoria tekstu nic czuje sic zobowiązana óo respektowania powszechnie przejętego podziału na literaturę „dobrą” i „złą", podstawowe cechy tekstu mogą być obecne przynajmniej oddzielnie w dziełach odrzuconych lub wzgardzonych przez kulturę wysoką, humanistyczną; iniertekst, gry słów mogą występować w utworach popularnych, a sensoproduktywność - w

literatury.

W zasadzie nie można ograniczyć kategorii tekstu do przekazu pisanego (literatury'). Nie ulega wątpliwości, że obecność języka artykułowanego w danej produkcji nadaje jej bogatszą sensoproduktywność; jako szczególnie wyraźnie ukonstytuowane, ponieważ wywodzą się z

gwałtownej dekonstrukcji: ale wystarczy, aby wystąpił jakiś nadmiar sensoproduktywny, a będziemy juz miel: co czynienia~ż tekstem.⁷ sensoproduktywność zależna jest od materii