Singularis |
Pluralis | |
Rzeczowniki rodź. męskiego | ||
Nom. |
exercltus (wojsko) |
exercitus (wojska) |
Gen. |
exercltus |
exercituum |
Dat. |
exercitui |
exercitibus |
Acc. |
exercltum |
exercltus |
Abl. |
exercitu |
exercitibus |
Yoc. |
exercltus! |
exercltus! |
Rzeczowniki rodź. nijakiego | ||
Nom. |
cornu (róg, skrzydło wojska) |
cornua |
Gen. |
cornus |
cornuum |
Dat. |
cornu |
cornibus |
Acc. |
cornu |
cornua |
Abl. |
cornu |
cornibus |
Yoc. |
cornu! |
cornua! |
Uwaga. 1. Następujące rzeczowniki deki. IV są rodzaju żeńskiego: manus, -us - ręka, oddział, tribus, -us - dzielnica rzymska, porticus, -us - portyk, krużganek, domus, -us - dom, Idus, -uum - Idy. 2. Domus - dom, tworzy niektóre przypadki według deki. II; abl. sing. domo, acc. plur. domos. W odpowiedziach na pytania dokąd, skąd, gdzie występuje bez przyimków: domum - do domu, domi - w domu, domo - z domu.
Deklinacja V e-tematyczna. Do deki. V należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w nom. sing. na -es, w gen. na -ei. Wzór odmiany:
Singularis |
Pluralis | |
Nom. |
res (rzecz, sprawa) |
res |
Gen. |
rei |
rerum |
Dat. |
rei |
rebus |
Acc. |
rem |
res |
Abl. |
re |
rebus |
Yoc. |
res! |
res! |
Uwaga. Rzeczowniki dies, diei - dzień i meridies, meridiei - południe są rodzaju męskiego, jednak dies jako termin jest rodzaju żeńskiego, dies dicta - dzień umówiony.
Stopniowanie przymiotników
Jak w języku polskim i innych językach indoeuropejskich, w tym i w łacinie, przymiotniki stopniują się. Stosujemy trzy stopnie:
I) Nlopicń równy - gradus positivus
i) Nlopicń wyższy - gradus comparativus
I) Nlopicń najwyższy - gradus superlativus
< !omparativus tworzy się w (m) i (f) za pomocą przyrostka -ior dodanego
iln lematu przymiotnika, w (n) dodaje się przyrostek -ius. Comparativus odmienia się według deki. III typu spółgłoskowego. Wzór odmiany:
Singularis (m) i (£) (n)
Pluralis (m) i (f) (n)
clarior clarius sławniejszy
clarioris
clariori
clariorem clarius clariore
clariores clariora clariorum clarioribus clariores clariora clarioribus
Su|>crlativus tworzy się przez dodanie -issimus, -issima, -issimum do tematu przymiotnika. Przymiotniki zakończone na -er tworzą superlativus zakończony lin -errimus, -errima, -errimum.
I'(isi(ivus Comparativus
Olltrus, -a, -um - sławny clarior, -ius
Ittlus, -a, -um - szeroki latior, -ius
pillchcr, -chra, -chrum - ładny pulchrior, -ius ttccr, acris, acre - ostry acrior, -ius
lelix, -cis - szczęśliwy felicior, -ius
Itobllis, -e - szlachetny nobilior, -ius
Superlativus
clarissńnus, -a, -um latissimus, -a, -um pulcherrlmus, -a, -um acerrimus, -a, -um felicisslmus, -a, -um nobilisslmus, -a, -um
Kilka przymiotników zakończonych na -illis ma w superlatiwie zakończenie llllmus, -a, -um.
lUdlis, -e - łatwy dllTicIlis, -e — trudny Hlmllis, -e - podobny (lissimllis, -e - niepodobny humTlis, -e - niski
facilior, -ius difficilior, -ius similior, -ius dissimilior, -ius humilior, -ius
facilllmus, -a, -um diffitilllmus, -a, -um simillunus, -a, -um dissimilllmus, -a, -um humilllmus, -a, -um
Przymiotniki zakończone na -eus, -ius, -uus mają stopniowanie opisowe:
magis - bardziej magis idoneus magis egregius magis arduus
Idoneus - odpowiedni egregius - wyborny nrduus - stromy
maxlme - najbardziej majume idoneus majurne egregius maxlme arduus
Superlativus przymiotników odmienia się według deki. I (f), według deki. II (m) i (n).