Łódź13

28 KASPER TWARDOWSKI

Otworzyły mi się natychmiast oczy i doznałem, że ostre wyroki biskupie ojcowskim mi napominaniem były. Rękama-m dotknął, 30 co napisał Augustyn ś., że: „Non omnis, qui parcit, amicus est, nec omnis, qui verberat, inimicus; et melius esse cum severitate dilige-re, quam cum leni tatę decipere". I wspomniawszy sobie na tegoż świętego naukę, że: „Ad agendam paenitentiam non sufficit mores in melius mutare et a małe factis recedere, nisi et de his, quae facta 35 sunt, satisfacias Deo”, myślić-em począł, jak by za głupie płochości młodego dowcipu pokutować i słuszne owoce pokuty Panu przynosić. Nie zdało mi się lepiej jako tymże sposobem, którym się osobliwie Boga obrażało, pokutę czynić i dobrymi rytmami złe wetować. |

•vs

40 W których zamysłach mych będącemu niemało mi materyjej do tego dodała kaplica abo oratorium Waszmościów i z ozdobami swymi, które tak są dobrze sposobione, że trudno rozsądzić, jeśli więcej i barziej ochędóstwu miejsca świętego służą, czy-li patrzącym do wszelkiego nabożeństwa, postępku w cnotach, ohydy grze-45 chów, zakochania się w bojaźni Bożej są okazyją i pobudką. Cze-gom sam na sobie doznał, gdym to oratorium nieraz z różnymi spośrzodku Waszmościów moich wielce M[iłoś]ciwych Panów, do dobrego mnie wiodących, nawiedzał i pilno ozdoby jego uważał.

Przeto chcąc te liche pisma me, złe dobrymi wetując, do czy-50 tania ludzkiego podać i mając je według zwyczaju komużkolwiek ofiarować, do Waszmościów mych M[iłoś]ciwych Panów umysł i oczy obróciłem, którzy mając w Kongregacyjej swej (którą przed lat kilkanastą, osobliwą żarżliwością rozmnożenia czci Przeczystej Panny i postępków w cnotach ludzi, zwłaszcza młodych, wielkich 55 dwu biskupów krakowskich, ś. pamięci Jego M[oś]ci księdza kardynała Maciejowskiego i Jego M[oś]ci księdza Marcina Szyszkow-skiego, natenczas kanonika krakowskiego, tudzież i Jaśnie Wielmożnego Jego M[oś]ci P[ana] Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewody i generała krakowskiego, w poczęciu swym przeciw wielu da-60 remnych i niepotrzebnych kontradykcyjej wspartą i szczęśliwie postanowioną widzimy) wiele rozmaitych i wielkich, tak duchownych, jako i świeckich, senatorów, prałatów, kapłanów, ludzi uczonych i godnych, dworzan bogobojnych, nie tylko sami <z> siebie pr<zy>kład dobry co naprzedniejszej młodzi, a osobliwie stanu 65 szlacheckiego (która się w mieście tym stołecznym abo grodem, abo wyzwolonymi naukami przy starożytnej i zacnej tej Akademi-jej bawi), dajecie i one w bojaźni Bożej i cnotach wszelakich po-

9tępki Waszymi i nabożeństwem ku Przeczystej Matce Pańskiej mocno i nieodmiennie trzymacie, ale też i inną, która wolność 71) w swąwolą sobie odmieniwszy i latom swym młodym uwieść się dawszy - sumnienia zaniedbywając, kwiat lat i nakład marnotrawiąc - szeroką drogą do zguby bieży, rozmaitymi śrzodkami od złego odwodzicie i do zamiłowania się cnót świętych zaciągacie.

A krótko, bez żadnej amplifikacyjej i pochlebstwa mówiąc: 7:> Kościołowi Bożemu Bractwem tym Waszym operarios utiles a Rzeczypospolitej - cives bonos do wszelkiego zgoła stanu z młodu w pobożność sposabiać exprofesso i umyślnie usiłujecie, nie pragnąc, abyście mnóstwo braciej swej mieli, ale wybór, wiedząc, że więcej j<e>den pobożny zacnie urodzony abo dowcipny w Kośni) c<i>ele Bożym i Rzeczypospolitej rozmnożeniu chwały Pańskiej i dobremu pospoli<te>mu pomóc - i przeciwnym zaś sposobem: swymi nie według Boga postępkami więcej temu obojgu zaszkodzić - może aniżeli wiele inszych, nie tak zacnie urodzonych abo dowcipu nie tak wielkiego mających, i pomniąc, że więcej kilka !!!'» uczniów godnych mistrzowi swemu honoru czynią, niż pełne au-ditorium i wielka gromada mniej uczonych. Także Kongregacyjej W[asz]m [ośjciów moich M[iłoś]ciwych Panów barzo dobrze służyć może, co ś. Bonawentura mówi: „Qui potentem (natalibus vel ingenio) in bono promovet, multos iuvat. Et e converso, ipsius 91) subversio multo<r>um est detrimentum¹’, bo innego, który taki nie jest, „salus sibimet prodest”, a z owych zaś każdego „mułtis, tam propter - jako tenże przydaje - exemplum aliorum, qui inde aedificantur et provocantur ad bonum, quam propter alia bona, quae per eum promoventur in aliis et mała impediuntur’’.

9fi Do którego skutku intencyjej W[asz]m[oś]ciów mniemając, że też cośkolwiek mała i licha ta ma robótka pomóc może, onę Wasz-mościom moim M[iłoś]ciwym Panom ofiaruję. Przyjinicież tedy, proszę, Waszmość moi Miłościwi Panowie dar mały z łaską, a w liczbę tych, którzy z nawałności swych złych postępków do Kongre-100 gacyjej W[asz]m [ościów] jako do bezpiecznego portu przypływają, acz niegodnego, policzcie i w Album Wasze, sług Przeczystej Matki Bożej a Paniej Waszej, wpisać rozkażcie.

Datum w Krakowie w dzień ś. Marcina, Roku Pańskiego 1618.