0000024

48

wiekowej: tylko u 90 (36,58%) stwierdzano przebycie ch.Sch., zaś u 156 (63,41%) nie stwierdzano cech jej przebycia.

W grupie 51-60 lat wyniki były odmienne: u 430 mężczyzn z osteochondrozą i spondylozą tylko u 90 (20,93%) stwierdzano cechy przebytej ch.Sch., u 340 zaś (78,06%) nie zauważano jej. Analogiczna sytuacja występowała w grupie kobiet w tym wieku: u 268 z osteochondrozą i spondylozą tylko 66 (24,62%) wykazywało cechy przebytej ch.Sch., zaś u 202 (75,37%) nie stwierdzano ich.

W najstarszej grupie badanych (61-70 lat) u 370 mężczyzn w 48 przypadkach (19,97%) stwierdzono cechy przebytej ch.Sch., zaś u pozostałych 322 (87,02%) nie stwierdzono ich. U 310 kobiet z osteochondrozą i spondylozą tylko 54 (19,85%) wykazywało cechy ch.Sch., zaś pozostałe 218 (80,14%) nie wykazywało ich.

U 818 osób obojga płci, u których stwierdzono cechy przebytej ch.Sch., zmiany występowały w górnych kręgach piersiowych w 398 przypadkach (48,65%), zaś w 420 (51,34%) w dolnych, poniżej trzonu Th VII. W 125 przypadkach (15,28%) stwierdzano ponadto występowanie połączeń kostnych między przednimi krawędziami trzonów kręgowych, tworzących obraz tzw. choroby Forestiera (hyperostosis ancyfoticans \ertebralis seniliś), którą rozpoznawano wówczas, gdy nie dochodziło do skostnień małych stawów kręgowych oraz zmian w stawach krzyżowo-biodro-wych. W większości przypadki te dotyczyły mężczyzn.

Odcinek lędźwiowy. W najmłodszej grupie wiekowej (31-40 lat) u mężczyzn stwierdzano wyraźną przewagę (210 przyp., tj. 73,42%) osób, które wykazywały cechy przebytej ch.Sch.; tylko u 76 osób (25,57%) objawom zmian zniekształcających nie towarzyszyły cechy przebycia tej choroby. Podobne wyniki zauważono w równo-wiekowej grupie kobiet. U 128 (80,50%) stwierdzono cechy przebytej ch.Sch., które nie występowały tylko u 31 osób (19,49%).

W kolejnej grupie wiekowej (41-50 lat) przewaga osobników z przebytą ch.Sch. była niewielka. U 250 mężczyzn z objawami osteochondrozy i spondylozy cechy przebytej ch.Sch. występowały u 145 (58,0%), zaś u 105 (42,0%) nie były obecne. Podobne stosunki liczbowe występowały u 187 kobiet w tym wieku: u 112 (59,89%) stwierdzano cechy ch.Sch., zaś u 75 (40,10%) nie były one obecne.

U 376 mężczyzn w grupie 51-60 lat objawy przebytej ch.Sch. występowały tylko w 67 przypadkach (17,81%), zaś w 310 (82,44%) nie były obecne. Podobnie u 240 kobiet pojawiały się one w 38 przypadkach (15,83%), zaś nie były obecne w 202 przypadkach (84,16%).

U 356 mężczyzn w wieku 61-70 lat cechy przebytej ch.Sch. występowały u 58 (16,29%), zaś nie było ich u 298 (83,70%). U 259 równowiekowych kobiet występowały w 28 przypadkach (10,81%), zaś nie stwierdzono ich u 231 (89,18%).

OMÓWIENIE WYNIKÓW

Cechy przebytej ch.Sch. u osobników w IV dekadzie życia, zarówno mężczyzn jak i kobiet, stwierdzono u większości osób uskarżających się na bóle w piersiowym i lędźwiowym odcinkach kręgosłupa. Sięgały one 80%, co jest ewidentnym dowodem usposabiającego działania ch.Sch. do wczesnych zmian zniekształcających powodujących bóle. Wymieniona grupa wiekowa jest więc pod względem statystycznym najbardziej znamienna. Wszyscy chorzy, u których stwierdzono prócz spondylosis deformans objawy przebytej ch.Sch., podawali objawy narastania ich nasilenia, często po kilkunastoletnim trwaniu. Łączyli je bądź to z pracą fizyczną, wykonywaną w okresie młodzieńczym, bądź też ze zmiennymi warunkami klimatycznymi. W grupie osób, u których nie stwierdzono cech przebytej ch.Sch., wywiad chorobowy był krótszy: u kobiet łączony z okresem przekwitania, zaś u mężczyzn z rozmaitymi z zewnątrz pochodnymi przyczynami. U pacjentów ze zmianami w kręgosłupie lędźwiowym wywiady chorobowe przedstawiały się podobnie.

W grupie 286 mężczyzn stwierdzono w 190 przypadkach zwężenie przestrzeni międzykręgowej L V-S I, zaś w 14 L IV i V. Tym zwężeniom (łącznie 204 przyp.) w 186 przypadkach towarzyszyły cechy przebytej ch.Sch. U 159 kobiet zwężenia przestrzeni L V-SI występowały 102 razy, zaś L IV i V — w 6 przypadkach. Łącznie u 108 kobiet cechy ch.Sch. występowały w 68 przypadkach. Świadczy to o przewadze występowania objawów przepuklin krążków międzykręgowych do kanału kręgowego, pośrednio objawiających się zwężeniem przestrzeni międzykręgowych u osobników z przebytą ch.Sch. Tylko nieliczna część tych przypadków znalazła potwierdzenie w kontrastowym badaniu kanału kręgowego (radiculografii).

Spostrzeżenia w grupie osób znajdujących się w V dekadzie życia ujawniły prawie równe liczbowo występowanie przypadków z przebytą ch.Sch., jak i bez niej. Dotyczy to zarówno odcinka piersiowego, jak i lędźwiowego kręgosłupa. Wyniki te są zgodne ze statystyczną częstością występowania zmian zwyrodnie-niowo-zniekształcających kręgosłupa w tym okresie życia, notowaną w piśmiennictwie [12, 77].

W dalszych grupach wiekowych, obejmujących osoby 50-60 i powyżej 60 r. życia, wykazano ewidentny wzrost zmian o charakterze spondylosis deformans, wyrażony przewagą osobników bez cech przebytej ch.Sch. Obserwacje te są dowodem nasilenia zmian tego typu w poszczególnych okresach starzenia osobniczego.

WNIOSKI

1.    Przewaga osobników z przebytą ch.Sch., znajdujących się w najmłodszej grupie wiekowej (31-40 lat) dowodzi, że jest ona przyczyną przedwczesnej osteo-chondrozy i spondylozy dorosłych, powodującej bóle kręgosłupa.

2.    Ch.Sch. jest również przyczyną częstszego występowania przepuklin do-trzonowych krążków międzykręgowych.

3.    Ch.Sch. powoduje u dorosłych prawie równe co do częstości występowanie bólów w odcinku piersiowym, jak i lędźwiowym kręgosłupa.

Przedstawione wyniki badań, dotyczące występowania ch.Sch. u dorosłych (residua post morbus Scheuermam), uważać należy za pilotowe, wymagające bardziej szczegółowego rozpatrzenia na tle całokształtu objawów klinicznych.

4 — R. Marciniak. Choroba...