04

Animacja polega na tym, aby tchnąć duszę, sens w grupę, zbiorowość, społeczeństwo, wywołać ożywienie, aktywność. E. Limbos'

Pojęcie .animacja’, choć po raz pierwszy użyte w latach 40-tych, jest zakorzenione w ruchu kontrkultury, kontestacji i buntu młodzieży lat 60-tych.² Rewolucja społeczna, jaka dotknęła wówczas kraje Europy Zachodniej i USA, była reakcją na kumulujące się od dłuższego czasu nowe zjawiska, związane z niedopasowaniem systemów społecznych (edukacji, polityki, opieki społecznej) do dynamiki życia społecznego. Refleksja nad wartościami podstawowymi jak: wolność, miłość, solidarność, sprawiedliwość, odpowiedzialność ukazała daleko posunięty dogmatyzm i schematyzm, dominujące w życiu instytucji publicznych, których symbolem była przede wszystkim szkoła. Animacja była próbą odrzucenia formalizacji, hierarchizacji i biurokratyzacji w relacjach między ludźmi.

Uzmysłowiono sobie, że prawdziwe żyde społeczne nie istnieje bez grup, że to właśnie one są szkołą w której zdobywamy umiejętnośd indywidualnego i zbiorowego działania. Animacja miała odrodzić tę naturalną autentyczną komunikację społeczną i umożliwić organizowanie stosunków między grupami ludzi w oparciu o ich twórczą aktywność.

W proponowanym ujęciu jest animacja metodą edukacji skupiającą się na pobudzaniu obywateli do działania na rzecz społeczności lokalnej, a więc grupy zamieszkującej określone terytorium, gdzie pomiędzy jej członkami występuje poczucie wspólnotowej identyfikacji i więzi. Odnajdywanie i uruchamianie sił tkwiących w środowisku, dla jego rozwoju, to wspólny cel animatorów kultury, pedagogów społecznych, pracowników socjalnych, liderów lokalnych instytucji, samorządowców, a nawet przedsiębiorców. Drugorzędne są więc specyficzne obszary działań (kultura, edukacja, pomoc społeczna, przedsiębiorczość), ponieważ najważniejsza staje się w tym podejściu metoda pracy w środowisku.

Pojęcie .animacja’ i .animator" zadomowiło się na dobre w naszym słowniku w latach osiemdziesiątych. Obecnie zaś staje się uniwersalną etykietą, używaną dość dowolnie w sferze kultury, turystyki, samorządności, religii, pomocy społecznej, a nawet gospodarki. Cóż więc rzeczywiście oznacza to słowo wytrych? W podstawowym słownikowym wymiarze jest to: „ożywienie (łac. anima), zachęcanie, skłanianie do działania’.

W Polsce występuje przede wszystkim w ujęciu animacji kultury lub szerszej animacji społeczno-kulturalnej. W obu wyraża tzw. kulturę czynną (działania), mającą wypełnić lukę (lub stanowić alternatywę) pomiędzy obszarami kultury elitarnej i kultury masowej.

' M. Kopczyńska, Animacja społeczno-kulturalna, warszawa 1993 r., s. 37.

² Szerzej o ttsłon animacji i jej tradycji francuskiej w publikacji: M. Kopczyńska, op.at.