100

Z Merkurym. Siedem sztuk wyzwolonych to u Capelli druhny na zaślubinach Merkurego 7. Filologią, którą mu ofiarował Apollo. Kasjodor⁶ pragnął wiedzę starożytną odpowiednio wykorzystać w chrześcijańskim nauczaniu sztuk wyzwolonych.

Do podnoszenia szkół na wyższy poziom oraz do ich upowszechnienia znacząco przyczyniła się polityka oświatowa Karola Wielkiego (742-814); jego panowanie nazywa się wręcz „renesansem karolińskim”. Królestwo Franków obejmowało prawic całą ówczesną katolicką Europę: od Laby za Pireneje i od Morza Północnego po Dunaj. Nakazał on kształcić nie tylko wszystkich najbliższych ze swojego otoczenia, lecz polecił duchowieństwu zakładanie szkół w miastach i na wsiach przy każdym kościele i zobowiązał każdego ojca do posyłania syna do szkoły. Można to uważać za intencjonalne zaczątki obowiązku szkolnego. Z Karolem Wielkim współdziałali liczni ówcześni uczeni w różnych krajach. Zasłynął m.in. Alkwin (Alkuin), wychowanek angielskich benedyktynów, który kierował szkołą pałacową na dworze Karola Wielkiego. Z Włoch pochodzili gramatyk Piotr z Pizy i historyk Paweł Diakon: z Hiszpanii - poeta Teodulf Wizygota. Życie Karola Wielkiego spisał inny uczony przebywający na jego dworze - Einhard (ok. 770-840), w dziele Życie Karola Wielkiego⁷.

Działalność oświatową Karola Wielkiego naśladowali jego następcy oraz inni władcy. Zintensyfikowała ona też poczynania Kościoła: papieży Eugeniusza II i Ixona IV. Ten ostatni w 853 r. - prawic 40 lal po śmierci Karola Wielkiego - potwierdził jego polecenie i zarządził utrzymywanie szkół przy każdej parafii.

W następnych stuleciach średniowiecza - zwłaszcza w końcowych, pod wpływem odnawiających się wówczas studiów nad Arystotelesem - objawione dogmaty chrześcijańskiej wiary katoliccy filozofowie zaczęli dodatkowo uzasadniać racjami rozumowymi (ich zgodność z rozumem), które czerpali z filozofii greckiej. Tak rozwinęła się scholastyka - filozofia i metoda argumentacji, która stanowi wielki odrębny rozdział w kulturze umysłowej tej epoki. Najwybitniejszym przedstawicielem filozofii scholastycznej stał się, na całe wieki, św. Tomasz z Akwinu (1225-1274), dominikanin, gruntownie wykształcony. Zaadaptował on twórczo arystotelizm do uzasadniania dogmatyki katolickiej⁸.

4.2. Powstawanie uniwersytetów

Studia nad filozofią antyku i nad odnalezionym zbiorem praw rzymskich, przenikanie do Europy Zachodniej kultury i medycyny arabskiej, zetknięcie się ludów Zachodu w czasie wypraw krzyżowych z kulturą i nauką bizantyjską - wszystkie te i inne zjawiska powodują ożywienie umysłowe oraz rozwój badań