104'15

S2 IfMmodictt

tej pory. czy takie zachowania sprawdzą się w wykonaniu wszystkich nadawców I w odniesieniu do każdego przekazu i odbiorcy. Stanowi* jednak waż* ną wskazówkę dla dalszych poszukiwań, a ich pożytek może wynikać choćby z eliminacji tych znaków, które w kontekście wiarygodności i przekonywania okazały się nieistotne Również badania nad zidentyfikowaniem zachowań kojarzonych powszechnie z kłamaniem wnoszą istotny wkład w rozumienie postrzegania wiarygodności.

Omówione badania nie pozwalają Jednak na precyzyjną odpowiedź na pytanie o chatakler znaków niejęzykowych wspierających i osłabiających wiarygodność Stwierdzenia takie jak .przyjazny wyraz twarzy", .ekspresyjna mimika" czy choćby .stosowanie gotów ilustrujących" okazują się trudne do zastosowania w praktyce, I to nie tylko badawczej, której celem jot dalsze testowanie I weryfikacja stwierdzanych zależności, ale także do rozwiązywania konkretnych zadań związanych z komunikowaniem w życiu codziennym Nie wiadomo bowiem, jak w omawianych badaniach wyglą-dal „przyjazny wyraz twarzy", jak często się pojawiał, ile trwał I czy na przykład był odpowiedni do wszystkich towarzyszących mu treści słownych. Te same niewiadome dotyczą również ustaleń dotyczących „ekspresyjnej mimiki" oraz „stosowania gestów". Rozumienie tych terminów mole być zaledwie intuicyjne. Zważywszy na różnorodność i bogactwo ekspresji kinetycznej, takie (Intuicyjne) rozumienie charakteru tych znaków jest zdecydowanie niewystarczające Nie oznacza to byna(mnie), iz omawtan! badacze popełnili błąd, nie precyzując znaczenia tych terminów Warto przypomnieć, iż przeprowadzone badania uwzględniały cały strumień przekazu para- i niejęzykowego, zatem skoncentrowano się raczej na wyłonieniu najważniejszych dla wiarygodności kategorii znaków i zamiar ten się powiódł. Następnym krokiem winno być dokładniejsze przyjrzenie się wychwyconym kategoriom oraz ich jakościowe scharakteryzowanie. Postulat ten jest szczególnie Istotny w stosunku do mimiki oraz gestów gdyt znaki te cechuje ogromne zróżnicowanie jakościowe W następnym rozdziale opisano badanie dotyczące kinezycznych strategii zyskiwania wiarygodności przez nadawcę Skoncentrowano się w nim na opisie jedynie gestów i wyłączono zeń analizy dotyczące mimiki. Dokładna charakterystyka wyrazów mimicznych wymaga utycia materiału wideo odpowiednio pokazującego twarz osób filmowanych (duże zbliżenia, właściwe oświetlenie) (WaBbott, 1982) oraz zastosowania systemu FACS (Facio! Action Coding System.) — narzędzia służącego do precyzyjnego pomiaru oraz Interpretacji wyrazów mimicznych. Sposób kadrowania ukazujący całą sylwetkę osoby badanej, przydatny do opisu i analizy gestów, nie nadaje się do analizy wyrazów mimicznych

Kinezyczne strategie zyskiwania wiarygodności przez nadawcę - badanie własne

Badania nad komunikacją niejęzykową prowadzone są w dwóch głównych nurtach metodologicznych: badania jednostek oraz badania jednostek w Interakcji (Scherer i Ekman, 1982). Pierwsze podejście częściej wykorzystują badacze zorientowani biologicznie i psychologicznie. drugie natomiast - socjologowie i antropologowie. Różnice pomiędzy wymienionymi podejściami dotyczą nie tylko przedmiotu badania. lecz także stosowanych metod. Badacze zajmujący się jednostką chętniej stosują metodę eksperymentalną oraz opis ilościowy, natomiast studiujący interakcje częściej korzystają z obserwacji w warunkach naturalnych I opisu jakościowego.

Badania zachowań niejęzykowych jednostki koncentrują się wokół trzech głównych problemów:

-    uzewnętrznianie i ekspresja wewnętrznych cech i stanów,

-    wnioskowanie na podstawie obserwowanego zachowania, intraindywidualna organizacja zachowania.

W obrębie pierwszego z wymienionych wyżej problemów umiejscowić można poszukiwania niejęzykowych wskazówek kłamstwa oraz zachowań związanych z wiarygodnością (Ekman i Friesen. 1969b. Ekman, Friesen i OSulIivan. 1988, Hocking i Leathers. 1980; Markhatn, 1968; 0'Hair, Cody l McLaughlin. 1981, Whitehead. 1968; Zuckennan. DePaulo i Kosenthal. 1981). W badaniach dotyczących wnioskowania z obserwowanego zachowania ustala się, w Jaki sposób i na podstawie czego obserwatorzy dokonują atrybucjl dotyczących na przykład prawdomówności łub kłamania (DePaulo i Pfeifer, 1986; DePaulo i DePaulo, 1989; Ekman I 0'SulUvan. 1991; Frank i Ekman, 1997). Z kolei badania skoncentrowane na intrain-dywidualnej organizacji zachowania w omawianym kontekście dotyczą na przykład rozbieżności pomiędzy informacjami przesyłanymi poszczególnymi kanałami, monitorowania własnego zachowania czy stopnia panowania nad przeciekami i wskazówkami kłamstwa (Miller, deTurck I Kalbfle-isch, 1983; Zuckerman, Drlver i Koestner, 1982).