34804

Wstęp

Do tej pory postęp w hodowli zwierząt opierał się na wiedzy z zakresu genetyki cech ilościowych, nauk o żywieniu zwierząt oraz biotecluiik rozrodu. Osiągnięcia genetyki molekularnej stwarzają nadzieję na dalszy postęp w hodowli zwierząt poprzez identyfikację genów determinujących cechy ilościowe zwierząt.

W hodowli zwierząt po raz pierwszy zastosowano techniki biologii molekularnej w celu badania białek mleka w latach 50-tych XX wieku. Obecnie uznanymi markerami są geny kodujące białka mleka -kazeiny i białka serwatki, mające znaczący wpływ na skład chemiczny i jakość mleka krów.

Z teclmologicznego punktu widzenia najbardziej pożądane jest mleko o zwiększonym udziale kappakazeiny, ze względu na wyższą wydajność serowarską i lepsze parametry technologiczne. Jej zawartość w mleku krowim waha się w granicach 2,4-2,6% i stanowi ona ok. 78-85% ogółu białek mleka. Najczęściej identyfikuje się trzy warianty genu kappakazeiny: AA, AB i BB Badania prowadzone przez wielu naukowców wykazały, że:

?? zwierzęta o genotypie AA charakteryzują się wyższą wydajnością mleczną w przeciwieństwie do zwierząt o genotypie BB, natomiast osobniki o genotypie AB charakteryzują się wydajnością mleczną na poziomie średnim,

$ mleko krów z genotypem BB cechuje większa ilość białka ogólnego, kazeiny oraz liczby kazeinowej niż mleko krów z genotypem AA i AB;

$ mleko krów z genotypem BB cechuje większa zawartość tłuszczu, lepsza stabilność mi celi kazeinowych, krótszy czas koagulacji, tworzenie jędrnego skrzepu i większa wydajność sera, ł? polscy naukowcy dowiedli, że mleko krów o genotypie BB i AB odznacza się krótszym o 10-30% czasem koagulacji mleka, większą o 20-100% zwięzłością powstałego skrzepu oraz wyższą o 5-8% wydajnością świeżego i dojrzałego sera (Parniezan, Cheddar, Camembert i Gouda).

Genotypy tych trzech loci zostały również oznaczane u buhajów dopuszczonych do rozpłodu i utrzymywanych przez Stację Hodowli i Unasiemania Zwieiząt w Bydgoszczy. Informacja o genotypie jest udostępniona w komer cyjnych katalogach buhajów publikowanych przez SHiUZ Bydgoszcz. Sformułowano kryteria uznania niektórych buhajów jako tzw. "Cheese makers”. Uzyskane wyniki badań wskazują na buhaje przekazujące korzystne lub niepożądane kombinacje genotypów białek mleka z punktu widzenia przydatności teclinologicznej mleka do produkcji serów. Selekcjonując bydło mleczne na podstawie tych markerów, można uzyskać o około 5% wyższy postęp genetyczny niż w przypadku stosowania tradycyjnej selekcji. Jest to jeden z przykładów wykorzystania technik biologu molekularnej w hodowli zwierząt.