10

innowacja językowa* uzasadniona zmiana językowa (np. względami praktycznym - tworzenie wyrazów nazywających nowopowstałe pr/edmioty-i czy lizusem społecznym — akceptacją społeczną).

8)

wy razy neutralne są obojętne pod względem emocjonalnym, głównie opisują rzeczywistość, np. droga, las wy razy ekspresywne nazywają rzeczywistość, ałc przede wszystkim wyrażają subiektywny stosunek nadawcy do kogoś-' czegoś: są nacechowane emocjonalnie.

Ze względu na rodzaj przekazywanych emocji, wyrazy ekspresywne można podzielić na, np:

•    pieszczotliwe (wyrażające czułość, życzliwość)

•    ironiczne (wyrażające drwinę, szyderstwo)

•    lekceważące (wskazujące poczucie wyższości nadawcy)

•    obraźliwc (wyrażające niechęć, pogardę)

Charakter emocjonalny mają także zdrobnienia (rzeczowniki odrzeczownikowe oznaczające przedmioty traktowane jako mniejsze w stosunku do ogółu przedmiotów nazywanych przez rzeczownik podstawowy, np. rzeczka wyrazy opisujące rzeczy czy osoby bliskie, np. ogródek, synek/ zdrobnienia są tworzone za pomocą przyrostków: -ik. -yk, -ck. -uszek, -inka, -eczka. -ątko. -ko) i zgrubienia (rzeczowniki odrzeczownikowe wskazujące na nadmierną wielkość przedmiotu, np. nochal wyrażające negatywny stosunek do opisywanego przedmiotu czy osoby. np. urzędniczymi' zgrubienia są tworzone za pomocą przyrostków: -isko. -ysko. -idło. -ydło. -al. -uch.

Wyrazy ekspresywne mają charakter wartościujący. Słowa mogą być nośnikiem wartości pozytywnych (np. mądry, dobro, uczciwość) lub negatywnych (np. głupi. zło. oszustwo). Wyrazy mogą też nabierać znaczenia wartościującego, gdy są używane w sensie przenośnym, np. On jest upaty jak osioł. Oceniający i wartościujący charakter mają m. in. ale także rzeczowniki, przysłówki, czasowniki i przymiotniki, np. grat (o samochodzie), cieplutko, mamrotać, ogromniasty, oraz przymiotniki w stopniu wyższym i najwyższym, np. najładniejszy¹.

Środki służące wyrażaniu wartościowania:

•    śr. fleksyjne: zastosowanie końcówki fleks. -i' -y w niektóry ch rzeczownikach osobowych, np. połicjanty

•    śr. słowotwórcza: stosowanie odpowiednich formantów. np. przepiękny, starowinka

•    śr. fonetyczne: wykorzystanie wyrazów dżwiękonaśladowczych. np. kwękotoć

•    śr. składniowe: zd. wykrzyknikowe i pytające, np. Fantastyczny z niego przyjaciel!/ powtórzenia, np. Wspaniale, wspaniale sobie poradziłaś' partykuły i przysłówki, np. Zbyt często sic spóźniasz/

•    śr. frazeologiczne: zw. frazeologiczne oparte na funkcjonujących w języku metaforach i porównaniach, np. czarny charakter, gorzka prawda' przysłowia

Czytanie i słuchanie- wymagania określone w Podstawie Programowej dla IV etanu edukacyjnego

(IVetan edukacyjny/ cel kształcenia- odhińr wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nim informacji/ treści

nauczania -czytanie i słuchanie)

|) ----------------

2) patrz pk(. 10 dla III etapu edukacyjnego

4)    --------------------

5)    teza - to tw icrdzcnic. którego słuszności dowodzi autor arty kułu. Jest ona zazwyczaj sformułowana w tekście wprost (najczęściej w l lub 2 akapicie) Teza może być także postawiona niejawnie, czyli wynikać z tekstu (aby w skazać tezę należy przeczytać cały artykuł i prześledzić tok rozumowania autora). Teza prawie zawsze jest związana z tytułem artykułu i tematem tekstu (często zawiera słowa kluczowe).

argument - to twierdzenie przywołane w tekście dla uzasadnienia tezy. sądu czy opinii 3utora.

6)    -------------

7)

ironia to kpina, złośliwość lub szy derstwo ukryte pod pozornym żartem lub wypowiedzią aprobującą Ironia (stgr. eironeia udawanie głupszego, oszukiwanie) figura retoryczna polegająca na sprzeczności pomiędzy dosłownym, a zamierzonym