10 (141)

jgQ Część I. Podstawy komunikacji

swoje uczucia wobec pracy w trzech różnych Środowiskach pracy: brzydkim, przeciętnym i atrakcyjnym (Maslow, Mintz, 1936). Nie budzi zdziwienia fakt, że środowisko atrakcyjne sprawiało, że ludzie czuli się lepiej i byli bardziej zmotywowani do pracy.

Architekci i projektanci domów zdają sobie sprawę z lego. jak struktura fizyczna środowiska wpływa na komunikację. Budynki projektowane dla społeczności lokalnych mają miejsca przeznaczone na zebrania i spotkania, takie jak pokoje klubowe oraz miejsca na rekreację. Domy prywatne mają specjalne miejsca do prowadzenia rozmów i - co jest trendem ostatnich lat - większe i otwarte kuchnie, by zachęcać do rozmowy podczas posiłków.

Każde środowisko jest odbiciem swojego projektanta lub mieszkańca i daje wgląd w to, co dana osoba lubi i jaka jest W jednym z badań studenci potrafili opisać dokładnie osobowość osób jedynie na podstawie zdjęć wnętrza lub części zewnętrznej ich domów (Sadalla, 1987). Dwa elementy w każdym środowisku, które znacząco wpływają na komunikację, to aranżacja przestrzenna oraz wykorzystanie przedmiotów.

Aranżacja przestrzenna to sposób, w jaki przestrzeń jest przedstawiana i wiązana ze sobą oraz to, jak przedmioty i meble są umiejscawiane w tej przestrzeni. Położenie pokoi i mebli może sprzyjać lub utrudniać komunikację. Na przykład, w domach, ustawienie kanap i krzeseł pod małym katem oraz wygodna* odległość między nimi może sprzyjać komunikacji. Co więcej, jeżeli meble są same w sobie wygodne, to ludzie są bardziej skłonni do relaksu i rozmowy.

W miejscu pracy, aranżacja przestrzenna wysyła wiadomość o zakresie w-ładzy danego pracownika. Kierownicy wyższego stopnia często zajmują narożne biura o dwóch ścianach z oknami, wiceprzewodniczący wyższej rangi albo kierownicy zajmują biura zaraz za ich drzwiami. Fizyczna bliskość kierowników wyższego stopnia z szefem umożliwia im dostęp do niego, co z kolei może często być zakazane pracow nikom niższego szczebla. Bliskość pozwala na większy poziom komunikacji między kierownikami a ich zespołem.

Samo położenie biura także przekazuje wiadomości niewerbalne. W biurze zaprojektowanym jako zamknięte, biuro kierownika jest odizolowane od pomieszczeń podwładnych i jest strzeżone pr/ez biurko sekretarki. Kierow nik może siedzieć za biurkiem, twarzą zwróconą w kierunku zajmowanych przez gości krzeseł, w ten sposób komunikując oficjał ność i status. W biurze zaprojektow anym jako otwarte, pojedyncze biura są tworzone w otwartej przestrzeni z wykorzystaniem półtrwalych ścianek działowych. Umeblowanie w każdym biurze może być ustawione lak, żeby pracownik przyjmujący klientów mógł siedzieć naprzeciwko nich. Takie wykorzystanie przestrzeni komunikuje większą dostępność i równy status oraz sprzyja otwartej komunikacji.

Akcesoria to przedmioty w środowisku, które są komunikatem niewerbalnym przekazującym coś o tożsamości i osobowości ich posiadaczy. Są to meble, ozdoby w iszące na śćanach. książki, kwiaty pokojowe, dzieła sztuki i inne rzeczy’ wykorzystane w celach utylitarnych lub dekoracyjnych w miejscu zamieszkania lub pracy. Informują o statusie i pozycji życiowej oraz. ujawniają to, co mieszkaniec pokoju uważa za ważne lub atrakcyjne. Oczywiście, ponieważ pieniądze wpływają na to, co jakaś osoba może

kupić i posiadać, wyposażenie wnętrza nic zawsze jest dokładnym wskaźnikiem osobistego gustu. Wskazuje raczej status materialny danej osoby.

Oprócz akcesoriów, które mówią, jacy są ich właściciele, powszechne zainteresowanie wzbudza praktyka, która sugeruje, że kiedy są one zaaranżowane w określony sposób w pomieszczeniu, mają niezwykłą moc. Feng shui, chińskie podejście do aranżacji przestrzennej i wykorzystania akcesoriów, które ma już 3000 łat, zdobywa coraz większą popularność na całym świerie. Praktykujący feng shui twierdzą, że są w stanie wpływać na wiele aspektów życia człowieka, po prostu zmieniając aranżację w ich domach i biurach (Too, 1996). Wierzą, że błogosławieństwo i szczęście wynika z właściwego ułożenia oraz wykorzystania mebli, roślin, luster i oświedenia. Eksperci feng shui zachęcają do aranżowania przedmiotów i przestrzeni tak, by sprzyjały przepływowi energii. Twierdzą oni, że swobodnie przepływająca energia zapewnia też dobrą komunikację.

Dystans

To, jak dużo miejsca zajmujesz, jak blisko stajesz obok kogoś, a nawet jak określasz swoje osobiste terytorium mówi o lobie tak wiele jak twoje słowa. Prokscmika bada to, jak ludzie przemieszczają się i jak wykorzystują przestrzeń w komunikowaniu się. Proksemika odnosi się więc zarówno’*do przestrzeni

45 cm do 1.2 m

RYSUNEK 5.2

Koncepcja przestrzeni Edwarda T. Halla

Każdy z nas znajduje s>ę w centrum obszaru. Który rozciąga się na zewnątrz naszego ciała. Jesteśmy w przestrzeni intymnej, osobistej, społecznej I publicznej. Kiedy Ktoś narusza naszą przestrzert intymną lub osobistą, odczuwamy przykrość.