19 (2)

2.4. Podsumowanie 63

Odkurzono także teorię wzrostu J. Schumpetcra⁸², w której przedsiębiorczość jest ć •'•nym czynnikiem rozwoju. Rozwijały się, stopniowo zyskując popularność, nurty 'instytucjonalne, nowe endogeniczne teorie wzrostu, ekonomia ewolucyjna itp. Różniąc s c istotnie od siebie, przykładały dużą wagę do takich zagadnień, jak: dynamizm i jego

-    *łła, mechanizmy selekcji przedsiębiorstw, charakter więzi pomiędzy podmiotami -• ■'podarczymi. Nie pomijały milczeniem, jak to przez długi czas czynił główny nurt ekonomii ortodoksyjnej, kwestii roli firm różnych wielkości. To zaś sprzyjało rozwojowi

-    i dań nad tym sektorem, lepszemu poznaniu i zrozumieniu jego problemów. Pozwalało -^cże, choć z rozmaitymi rezultatami, projektować i realizować politykę gospodarczą * bec MSP.

D. Inne czynniki

Wśród pozostałych czynników warto wymienić dwa: większą zdolność dostosowawczą MSP do zmian koniunktury oraz opory właścicieli firm przed powiększaniem ich

-    zmiarów z obawy przed wpływami związków zawodowych.

Generalnie wiadomo, że małe firmy są bardziej elastyczne niż duże. Wydaje się, iż cii zachowania są bardziej procykliczne niż zachowania DP, działających zgodnie z długookresowymi strategiami*³. Najnowsze badania pod kierunkiem J. Popkin⁸⁴ nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o zachowania MSP w czasie różnych faz cyklu. Są one różne w zależności od gałęzi. W branżach bardzo dynamicznych nic ma i.clkich różnic w zachowaniach firm różnej wielkości. Istotny wniosek nasuwający się : -adań ENSR to fakt, że mikrofirmy są mniej skłonne do redukcji zatrudnienia w czasie -.cesji niż firmy większych rozmiarów⁸⁵.

„Uzwiązkowienie” pracowników jest silnie pozytywnie skorelowane z wielkością rrzedsiębiorstw⁸⁶. Zdarza się, że właściciele małych firm nie dążą do ich wzrostu, óawiając się przekroczenia progu, który umożliwi pracownikom założenie komórki związkowej i uzyskanie wpływu na podejmowane w przedsiębiorstwie decyzje. Trudno cenić, na ile czynnik ten jest istotny. Zapewne większe znaczenie ma tam, gdzie ci iązki zawodowe dysponują większą siłą przetargową w negocjacjach płacowych i gdzie mają większą skłonność do podejmowania radykalnych działań (strajki, inne akcje rrotestacyjne).

2.4. Podsumowanie

Marginalizacja sektora MSP polegała na:

•    osłabieniu roli przedsiębiorczości jako czynnika rozwoju gospodarczego;

•    wypychaniu z gospodarczej sceny przedsiębiorcy przez menedżera.

⁸²    J. Schumpeter [1960].

⁸³    R. Thurik [1996] s. 147.

⁸⁴    J. Popkin and Company [2003] - są to jedne z bardzo nielicznych badań na ten temat.

⁸⁵    Observatory..., nr 7 [2004J ss. 42-46; por. D, Storcy [ 1995] s. 165; patrz także rozdz. 4.

⁸⁶    Patrz np. Re-emergence... [1990] ss. 4, 39-42; B. Pisccki [1997] s. 110.