20101005043

17.2. BADANIA WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH

IV badawcze

(17.24)

śla się tzw. i przekroju

(17.25)

(17.26)

e wynosić 10

Rys. 17.26

Schemat łonsometru Martensa: / - listwa,

2 - pazur. J - karb, 4 - nacięcie na próbce, 5 - romb, 6 - zwierciadło

e. Wyko-troczeniu I cieńsza

miejscu

Naprzeciw zwierciadeł są umieszczone równolegle do próbki, w ściśle określonej odległości L_% skale z lupami, które umożliwiają obserwację skal odbitych w zwierciadłach. Badanie rozpoczyna się od zapisu odbicia skali przed obciążeniem, po czym stopniowo zwiększa się obciążenie i dokonuje zapisu odbicia skali w obydwóch zwierciadłach z obciążeniem i bez obciążenia, co pozwala na pomiar odkształcenia sprężystego i plastycznego (do obliczeń przyjmuje się wartości średnic odczytywane z obu zwierciadeł). Badania prowadzi się aż do osiągnięcia wartości umownego odkształcenia trwałego dla granicy sprężystości, które wynosi 0,02% długości początkowej próbki.

(17.27)

(17.28)

franicę

iunoćą

ometr

tew /,

idęty

iowej

óbki.

nbu),

temu

zonę

ijmą

17.2.2. Badania twardości

f Twardością nazywamy opór przeciw wciskaniu w badany materiał odpowiednio dobranego wgłębnika, którym może być kulka, stożek lub ostrosłup. Ponieważ w materiałach metalowych istnieje korelacja między sprężystością i twardością,

' wykorzystuje się również do pomiaru twardości metodę sprężystego odbicia (Shore’a). Pomiary twardości znalazły powszechne zastosowanie w przemyśle do kontroli jakości materiału ze względu na ich prostotę, jak również na fakt, że istnieje na ogół ścisła korelacja między twardością materiału i jego wytrzymałością i na przykład dla stali węglowych konstrukcyjnych w stanie normalizowanym R_m = 9,8(0,34--0,36) HB [MPaJ.

Poza tym pomiary twardości są nieniszczące i nie wymagają pracochłonnego przygotowania próbek. Większość metod badania twardości należy do statycznych, to znaczy następuje powolne wciskanie wgłębnika przy działaniu siły stałej lub stopniowo wzrastającej do określonej wartości, ale jest również znana metoda dynamiczna, polegająca na wciskaniu wgłębnika przez uderzenie.

Do metod statycznych należą metody Brinella, Rockwella, Vickersa, a dynamiczną jest metoda Poldi.

Metoda Brinella (PN-EN ISO 6506-1:2006 (li)). Polega na wciskaniu w materiał kulki z węglika spiekanego o średnicy O = 10; 5; 2,5; 2 lub I mm, przy