120 —
żerny wiedzićć. Zauważyć jednak musimy, że cała ludzkość jeden i ten sam posiada, że tak po-wiśmy instynkt, do wyszukania sobie drażniących subst»ncvi. Chińczyk znał skutki teiny, nie znając satnći substancyi; ten sam instvnkt naprowadził ame rykańskiego Indyanina do drażnienia swych nerwów teobrominą.
Rozpowszechnienie się tych napojów było w dawnych wiekach bardzo wolne, dopićro z ulepszeniem komunikacyi, rozpowszechnienie poszło bardzo szybko. Dziś nie ma kątka ziemi, aby napoje te nie były pod tą lub ową formą w używaniu. Zadziwiającą jest masa surowego materyału, który rok rocznie obecnie się produkuje, a który przecież do utrzymania życia nie jest potrzebnym, tylko to życie uprzyjemnia, rozwesela,
I tak w przybliżeniu produkują rocznie: herbaty cbińskićj . . 2,240 milionów funtów,
herbaty paraguąjskićj,
kawy
600
30
czyli matć ... 20 „ „
cykoryi
100
kakao
funtów surowego materyału, który rok rocznie ludzie na kuli ziemskiej spotrzebują jako napój naparowy.
Wprawdzie wypadłoby to przecięciowo na każdą głowę ludzką około V/2 funta, że jednak V* ludzi wcale nie używa tych napojów, a wielka część rzadko, jako to ubodzy wszelkich krajów, z wyjątkiem krajów wschodnich, więc wypadnie na każdą głowę rocznie po kilka, a nawet może po kilkanaście funtów.
Następująca tabelka wykaże nam stosunek, jakiego rodzaju napoje, gdzie i ilu mnićj więcej ludzi ich używa.
Używają:
herbaty chińskićj
w Chinach, Tataryi, Rosyi, Polsce, Anglii, Holan-dyji, w Północnćj Ameryce około 500 milionów ludzi;
herbaty paraguajskići, czyli matć w Paraguaj, Peru, Brazylii itd. około 10 milionów ludzi;
herbaty kawowćj
na Sumatrze itd. około 2 milionów ludzi; kawy
w Arabii, Cejlonie, Jamajce, Niemczech, Polsce i Francyi około 100 milionów ludzi; cykoryji
w Niemczech, Belgii, Francyi, Anglii około 40 milionów ludzi; czekolady
w Hiszpanii, Włoszech, Francyi, Ameryce polu-dniowój i średnie) około 50 milionów ludzi, a zatem około % całśj ludności.
Uważamy, że i ubogi robotnik chętnie kupuje sobie kawy lub herbaty. Czemu to? wszakże mógłby za to kupić pożywnego chleba 1 Mimo te-