21122010039

kulisty di przez elipsowate, rogalowate do płytkowatych.² Barwa jest czarna lub ciemnoszara, czasem plamista. Niekiedy trafiają się konkrecje z koncentrycznymi pasmami. Przejrzystość masy krzemiennej jest bardzo dobra. Opierając sie na analizach składu mineralnego W M Konopla wydziela 8 podtypów tego surowca; 1 — występujący w aluwialno-morenowych utworach nad górną Prypeclą; II-III — związany z wołyńską grzędą morenową i równiną akumulacyjną okolic Sarn; IV VII — występujący na Grzędzie Tbrczyńsko-Horochowskiej, Płycie Rówieńskiej oraz w Paśmie Pełczańskim I Mizockim; VIII — występujący na terenie sandrowej równiny Krzemie-niecko-Dubnowskiej i w części Małego Polesia.

Pod typy I—III występują w niewielkich rogalikowatyćh lub elipsowatych nieregularnych konkrecjach do 15 cm. Masa chalccdonowa ma barwę jasnoszarą, szarą, rzadko ciemnoszarą, z bardzo charakterystycznymi nieregularnymi plamami o rozmytych brzegach, czasem białe kropki.

Podtypy IV-VII różnią się od trzech pierwszych głównie większymi rozmiarami. Konkrecje mają wielkość 30-35 cm, a z okolic Równego i Dubna znane są pojedyncze okazy o wymiarach 50-70 cm. Przeważa barwa ciemnoszara i czarna, a w masie chalcedonu występują duże jasnoszare lub szare plamy; niektóre konkrecje są „kropkowane”.

Pod typ VIII występuje na Równinie Krzemieniecko-Dubnowskiej, zwłaszcza między miejscowościami Siemiduby-Wicrzba-Krzemieniec. W okolicach wsi Długie Pole i Brzeg, rej. Dubno, wychodzi na powierzchnię, tworząc pola krzemienionośne do 10 i więcej hektarów.³ Podtyp ten od poprzednich różni się jedynie zawartością manganu w składzie pierwiastkowym, różnic makroskopowych brak.

1.2. Krzemień podolski

W wysokowęglanowych wapieniach turonu Wyżyny Podolskiej występuje krzemień podobnego typu jak surowiec zachodniowołyński. Konkrecje o średnich wymiarach 20-25 cm mają głównie kształty okrągłe lub owalne. W. M. Konopla dzieli krzemień podolski na 4 podtypy związane z regionalizacją Wyżyny Podolskiej:

I    — roztocki — złoża występują nad górnym Bugiem, sięgając do basenu Złotej i Gniłej Lipy. Ma barwę szarą i ciemnoszarą, charakteryzuje go plamistość i nakrapianie, kora szorstka, nierówna. W. M. Konopla podkreśla zbieżność jego cech makroskopowych z krzemieniem gościeradowskim znad środkowej Wisły.⁴

II    — gołogórsko-krzemieniecki — konkrecje zwykle owalne, rzadziej okrągłe, pałeczkowate i rogalowate, wielkości 12-40 cm. Barwa masy krzemiennej jednolita — ciemoszara, przejrzystość dobra. Sporadycznie występują konkrecje z dużymi plamami i pasmami o zatartych brzegach. Charakteryzuje go wysoka czystość mineralna: 96-97% krzemionki. Formą kon-krecji, barwą i budową genetyczną jest niemal identyczny z typami IV-VI krzemienia zachodniowołyóskiego.

III    — zachodniopodolski — występuje na terenie południowo-zachodniej Tarnopolszczyzny (rejony Buczacz i Monastyr), gdzie odsłaniany jest w ścianach wąwozów i przełomach rzek, które rozcinają górne pokłady turonu. Warunki zalegania tego surowca najlepiej prześledzono w profilu we wschodniej części wsi Korżowa, rej. Monastyr, uroczysko Kop&nka.