262

religiosa), o tyle w tradycji anglosaskiej stosunkowo rzadziej używa się terminu katechetyka (ang. calechelics). a katechezę (ang. caiechesis) lub nauczanie religii (ang. religious instruclion) łączy się w refleksji pedagogicznej z całością wychowania chrześcijańskiego (ang. Christian cducation) bądź szerzej - religijnego (ang. religious education). Tradycja anglosaska cechuje się ponadto swoistym podejściem do samej pedagogiki. Podkreślając wicloaspektowość procesów edukacyjnych i konieczność ich interdyscyplinarnej analizy, operuje się w niej nie tyle pojęciem pedagogiki, ile badań edukacyjnych bądź nauk o edukacji. Podejście takie zyskuje zwolenników także w krajach Europy kontynentalnej, m.in. w Niemczech (nicm. Erziehungswissenschaften) czy Polsce (mimo że w Polsce w oficjalnej klasyfikacji nauk dyscyplina jest zdefiniowana jako pedagogika, niektóre wydziały bądź instytuty przyjmują nazwę nauk o wychowaniu, studiów edukacyjnych itp.).

Konsekwencją takiego podejścia jest koncentracja na określonym zagadnieniu badawczym i przyjmowanie za wyróżnik nic tyle nazwy dyscypliny naukowej, ile charakterystyki obszaru badawczego, np. edukacja religijna. Dlatego też w tradycji anglosaskiej nic używa się wprost pojęcia pedagogiki religii. lecz mówi się np.

0    badaniach, instytutach, stowarzyszeniach czy czasopismach edukacji religijnej. Porównanie znaczeń przypisywanych w krajach anglojęzycznych badaniom w zakresie edukacji religijnej uprawomocnia określenie przynajmniej części z nich mianem pcdagogicznorcligijnych. W charakterystyce pedagogiki religii występuje zależność pomiędzy przyjętą definicją jej statusu naukowego i określeniem przedmiotu badań.

Pedagogikę religii można ujmować jako kierunek badań w ramach teologii

1    zarazem jej naukę pomocniczą, będącą uzupełnieniem katechetyki i częścią teologii pastoralnej (praktycznej), wytwarzającą wiedzę stosowaną, a więc projektującą określone działania służące osiąganiu założonych celów', wyrażonych np. w doktrynie. Koncepcję taką sformułowano na przełomie XIX i XX w. i jest ona reprezentowana przez część środowisk teologicznych po dzień dzisiejszy. W tym sensie pedagogika religii nic tyle stanowiłaby samodzielną dyscyplinę, ile o wiele bardziej polegałaby na pedagogicznym poszerzeniu refleksji katechetycznej. Będąc częścią teologii pastoralnej, jest ona uwarunkowana przesłankami konfesyjnymi (stąd mówi się o katolickiej bądź ewangelickiej pedagogice religii). Jej podstawowym zadaniem jest pomoc w usprawnieniu tzw. formacji religijnej człowieka poprzez włączenie do refleksji katechetycznej dorobku pedagogiki, a zwłaszcza koncepcji uczenia się i nauczania, psychospołecznych i rozwojowych uwarunkowań katechizacji czy też alternatywnych metod nauczania.

Innymi słowy, pedagogika religii odwoływałaby się do przesłanek i metod teologii pastoralnej oraz do recepcji wyników badań pedagogicznych i ich weryfikacji w obszarze katechezy i wychowania religijnego. Przedmiotem pedagogiki religii byłaby przede wszystkim konkretna pedagogia religijna, a więc doktryna wychowawcza i jej wdrażanie w Kościele bądź wspólnocie religijnej, a o zakresie uwzględnienia czynników pedagogicznych i psychospołecznych decydowałyby głównie rozstrzygnięcia o charakterze teologicznym i kościelnym.