274

stanie się dzieckiem XX w., dzieckiem amerykańskim, dzieckiem europejskim czy dzieckiem opóźnionym, jest dzieckiem ludzkim”. Parafrazując te słowa, można stwierdzić, że zanim dziecko stanie się uczniem katolickim, ewangelickim, prawosławnym, żydowskim czy muzułmańskim, jest przede wszystkim człowiekiem. Dlatego też „nic ma nic ważniejszego dla każdego z nas i nic trudniejszego, jak stać się człowiekiem. W ten sposób zasadnicze zadanie wychowania polega przede wszystkim na pomocy w dynamicznym rozwoju, przez który człowiek kształtuje się, by być człowiekiem"ⁿ. To nie bowiem partykularny interes państwa, jakiejś grupy społecznej czy któregoś z Kościołów powinien stanowić

0    zrozumieniu edukacji, lecz w pierwszym rzędzie - mówiąc nieco patetycznie - dobro człowieka. Opracowanie programu edukacji religijnej i sformułowanie jej celów ogólnych oparte na tej przesłance czyni ową edukację odporną wobec różnorodnych pokus instrumentalizacji i ideologizacji.

5.4.3. Edukacja jako proces odnowy życia

Pojęcie edukacji wywodzi się z łacińskiego słowa educare, wskazującego pierwotnie na zjawisko „wydobywania na jaw" czy też „prowadzenia czegoś ku górze”. Jako takie zostało odniesione do ogółu oddziaływań międzygeneracyjnych kształtujących zdolności życiowe: fizyczne, poznawcze, estetyczne, moralne

1    religijne, prowadzących człowieka „ku górze”, a więc czyniących z niego istotę dojrzałą duchowo. Pedagogika religii podkreśla, że takie całościowe ujęcie reprezentują teksty święte, np. Biblia z jej koncepcją człowieka stworzonego na podobieństwo i obraz Boga (w języku niemieckim źródłosłowiem pojęcia „kształcenie” Bildung jest kategoria obrazu - Hild). Edukacji nie powinno się więc redukować do aspektu technologicznego - efektywnego i sprawnego przekazywania użytecznej wiedzy i umiejętności.

Zdaniem przedstawicieli pedagogiki religii, pojęcie edukacji, obejmując zarówno procesy nauczania, jak i wychowania, odnosi się do ogółu oddziaływań służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych, w tym i religijnych, czyniących z człowieka istotę dojrzałą, świadomie realizującą się, „zadomowioną” w danej kulturze, zdolną do konstruktywnej krytyki i refleksyjnej afirmacji. Pedagogika religii wskazuje więc na wymiar ontyczny edukacji, która dąży do kształtowania sposobów bytowania i zmiany jakości życia człowieka. W tym kontekście, odwołując się do kategorii pedagogicznych i teologicznych, edukację religijną traktuje się jako proces odnowy życia poprzez konfrontację człowieka ze świadectwami wiary, uwzględniając jego współczesne problemy i pytania. K. E. Nipkow pisał:

„Edukacja nic jest niczym innym jak refleksją samokrytyczną. sposobem życia i drogą

życiową. Edukacja rozumiana jako refleksja odnosi się do wiary pełnej namysłu, jako