29112010352

66

DOROTA KOPCZYŃswa

kąpania ś.: Zmienna temperatura wpłynęła ujemnie na int kąpieli letnich na Wiśle. 5. przen. w Im., (2 pp. Kąpieli a.

Kąpielisko miejscowość, w której ś. zakład kąpielowy znajduj

nrio fir%ńn    rJrt tnrirl Juh Wn    __t    .— r J®*

^KcV>iel) _c

uHN

wie lipca wyjedziemy do wód lub do kąpieli morskich. WvieżH*ńi ***>■

u;__i---a&ifes    +________,____ , — . .    z h..

biną do kąpieli, jako dama do towarzystwa. Bał. Belcia wyjechała Ir piel Bał (SW, II, 312). To samo znaczenie, ale z adnotacją tylkou,^

podaje również Doroszewski: *miejscowość kuracyjna mająca urządzeni' umożliwiające kąpanie się w celach leczniczych; kąpielisko, uzdrówfefo zakłady, urządzenia kąpielowe» (SJPDor, III, 644), przytaczając cytaty z Chłędowskiego, Szajskiego, Słowackiego. Słownik Doroszewskiego je® chronologicznie ostatnim, któiy odnotowuje kąpiel w znaczeniach '29. kład’ i 'miejscowość’ — w słowniku Szymczaka i w słownikach późnij, szych znaleźć można to słowo jedynie w znaczeniu 'zabieg’.

Przytaczane przez Słownik warszawski przykłady z Bałuckiego (np. ...wyjedziemy do wód lub do kąpieli morskich) wskazują, że musiała istnieć odczuwalna różnica znaczeniowa pomiędzy wodami a kąpielami. Rozróżniano zatem wyraźnie zakłady wodolecznicze z kuracjami „wewnętrznymi”, takie jak pijalnie wód mineralnych, 1 zakłady, w których leczono „zewnętrznie” kąpielami leczniczymi.

Rzeczownik kąpiel w podstawowym znaczeniu jest c y a. ^naJ^s

szym w polszczyżnie określeniem zabiegu leczniczego z wykorzystaniem

wody jako środka do stosowania zewnętrznego - bo 1 sama Kąp J s najstarszym znanymi ludzkości zabiegiem wodoleczniczym, ajci sze leksykograficzne poświadczenia stosowania zewnętrznyc    q

wodnych odnaleźć można w artykułach hasłowych rzeczo a Kąpie w cytatach źródłowych: u Lindego jeszcze skromnie: iro kąpie orą się kwiaty, korzenie etc. te się gotują w wodzie, a w tej kąpie się c ry (...) Kąpiel sucha, parna [...] (L, II, 308—309), w Słowniku warszaws już znacznie więcej: K. morska, mineralna, ciepła, zimna, błotna, sz -mowa, sucha. (...) K. parowa (=łaźnia). Nie znamy ś. na skutkach leczniczych wód i kąpieli mineralnych. (...) Lek.: K. całkowita, in. wanna. K. dżdżowa, deszczowa, in. natrysk drobny. K. kroplista [...]. K. mglista, rozpylona. K. mułowa, borowinowa. K. nasiadowa, połowicza K. piaskowa. K. polewana, in. zlewanie. K. powietrzna. K. siarczanu, żelazna itp. K. słoneczna, nasłoneczna [...]. K. spadowa (...]. K. ulewna, in. natrysk ulewny (...) (SW, II, 312).

Wydany w połowie XIX w. słownik Lindego nie zawiera jeszcze — pojawiającego się już w języku XIX-wiecznej sociely - określenia kurort.

German izm kurort budził wiele kontrowersji wśród językoznawców. W Słowniku warszawskim jest notowany z poprzedzającym go wykrzyknikiem⁸. Pod koniec XX w. szeroko rozpisuje się o nim B. Walczak'

W XIX wieku używany był w języku polskim zapożyczony z niemWK-■ort. Po odzyskaniu niepodległości (...) kurort został zastąpiony rodzimi^C8° ^WyTBZ

kurort.

⁸B. Wa zach obcec »S. Ui chw 196€ "Tami ¹² NSP1 kowa, ca do włosk lecznicza tłoczona

nowotwo-

> SW, II, 643: IKurort, u, lm. y miejsce lecznicze. <Nm. Curort>