2

1

Wynika z niego, iż majątek przedsiębiorstwa jest finansowany w odpowiednich proporcjach przez kapitał własny i obcy. który z kolei dzieli się (też w odpowiednich proporcjach) na zobowiązania długo- i krótkoterminowe. Proporcje te mogą być różne w każdej firmie i zależą od wielu czynników, np. przynależności do branży, wielkości firmy, kosztu kapitału itd. Widać również, iż kapitał własny wraz ze zobowiązaniami długoterminowymi to kapitał stały (nazywany też długoterminowym), natomiast zobowiązania krótkoterminowe to kapitał krótkoterminowy.

Z rysunku wynika także, iż interesujący nas majątek obrotowy jest finansowany przez kapitał krótkoterminowy i część kapitału stałego, w ramach którego może to być kapitał własny lub obcy w postaci zadłużenia długoterminowego.

Rozpatrując źródła pokrycia majątku obrotowego w przedsiębiorstwie, należy mieć na uwadze fakt zmiany jego ogólnej wielkości i struktury w krótkich okresach (miesiąc lub kwartał) pod wpływem np. czynników sezonowych - które okresowo mogą zwiększać lub zmniejszać sprzedaż - koniunktury, oczekiwanej inflacji etc., o czym pisano wcześniej w niniejszym rozdziale. Niemniej jednak przez cały okres obrachunkowy przedsiębiorstwo jest zmuszone utrzymywać pewną wielkość aktywów obrotowych na stałym, np. minimalnym, poziomie. Wychodząc z tego założenia można dokonać podziału majątku obrotowego przedsiębiorstwa na część stałą i zmienną. Część stałą stanowi w-zględme stały poziom aktywów obrotowych, niezmieniających się nawet w przypadku okresowych zmian sprzedaży, np. służący do utrzymania sprzedaży lub produkcji na minimalnym poziomie bądź do regulowania niektórych zobowiązań. Natomiast część zmienna będzie się zmieniać wraz z okresową zmianą sprzedaży lub produkcji powyżej jej minimalnego poziomu, tzn. będzie wzrastać w okresie wzmożonej sprzedaży lub przygotowywania się do sezonu oraz będzie się zmniejszać po zakończeniu tych okresów.

Zgodnie z przedstawionym wyżej podziałem majątku obrotowego taki sani podział można przeprowadzić w odniesieniu do kapitału finansującego ten majątek, tzn. do kapitału obrotowego (zob. rysunek 5.11). Można więc powiedzieć, iż kapitał obrotowy (albo, inaczej, zapotrzebowanie na kapitał finansujący aktywa obrotowe) także składa się z części stałej i zmiennej. Stała część tego kapitału będzie przypisana zobowiązaniom utrzymującym się na pewnym niezmiennym poziomie w' wyniku powtarzania się określonych procesów' w przedsiębiorstwie, np. spłaty istniejących zobowiązań i zaciągania nowych. Z kolei zmienną część kapitału obrotowego można przypisać zobowiązaniom zmieniającym się wraz ze zmieniającą się częścią aktywów obrotowych. Opisaną strukturę źródeł finansowania przedstawia ry sunek 5.12.

Rysunek ten prezentuje strukturę finansowania majątku obrotowego. Wynika z niego, iż majątek ten może być pokryty prawie w całości przez kapitał stały luf też w odpowiedniej proporcji przez kapitał stały i krótkoterminowy, który finansuje zmienną część środków obrotowych. Możemy przeprowadzić następujące rozumowanie. Jeżeli przedsiębiorstwo będzie zwiększać udział kapitału stałego w finansowaniu swego majątku obrotowego, to wiadomo, iż kredytowanie się poprzez zadłużenie długoterminowe będzie kosztować więcej niż korzystanie z kredytó* krótkoterminowych, gdyż te ostatnie są zwykle niżej oprocentowane niż kredyt)

Zmienna cręić

Majątek trwały

f Zmienna cześć .zapotrzebowania na kap**! (tinanaowantt k/óStolermmowe)

Stała cząiC

zapotrzebowania na kaoitał (finansowana łAjgotermnowe)

Czas

Rysunek 5.12. Struktura zapotrzebowania na kapitał

długoterminowe. Pozytywną cechą podwyższania tego udziału jest umacnianie slandingu finansowego firmy, czyli jej zdolności płatniczej. Wadą takiego postępowania, w sytuacji gdy kapitał stały będzie się składał w zdecydowanej większości ze środków własnych przedsiębiorstwa, może być pomniejszenie potencjalnych korzyści płynących z zastosowania dźwigni finansowej, którą opisywaliśmy w rozdziale 3. W’ przypadku odwrotnym, tzn. gdy przedsiębiorstwo zwiększa udział kapitałów krótkoterminowych w finansowaniu swego majątku obrotowego, wzrasta jego szansa na osiągnięcie wyższego zysku, bo koszt korzystania z kapitału krótkoterminowego jest niższy do kosztu kapitału długoterminowego. Taki sposób finansowania zwiększa jednakże ryzyko utraty płynności, np. w sytuacji nieoczekiwanego załamania lub spadku sprzedaży braknie w firmie gotówki na regulowanie terminowych płatności. Firma może mieć trudności z szybkim uzyskaniem dodatkowych źródeł finansowania, co moż.e spowodować powstanie napięć w- stosunkach płatniczych z jej klientami.

Uwzględniając powyższe rozumowanie można wyciągnąć wniosek, iż każdej strukturze finansowania środków obrotowych przyporządkowane jest pewTie ryzyko. W zależności od jego wysokości możjia wyróżnić trzy strategie związane z finansowaniem majątku obrotowego: konserwatywną (zachowawczą), umiarkowaną i agresywną (dynamiczną)¹⁷.

Konserwatywna strategia finansowania majątku obrotowego firmy, zwana także zachowawczą lub bezpieczną, wychodzi z założenia minimalizowania ryzyka finansowego i związanej z nim utraty płynności. Jej główna idea polega na tym, iż prawie cały stan środków obrotowych jest finansowany kapitałem stałym. Oznacza to, iż majątek trwały (jego wartość netto) firmy oraz jej maksymalne (trwałe) stany środków obrotowych pow-inny być finansowane przez środki własne i długoterminowe środki obce (np. kredyt bankowy). Zakłada się również, iż zwiększone zapotrzebowanie na środki finansowe wynikające z potrzeb sezonowych (a więc zmienna część środków obrotowych) winno być pokryte kapitałem pochodzącym ze źródeł długoterminowych. Natomiast w przypadku przejściowych

For. M. Sicrpi^ka- D- Wędrki op. cit.. s. 106.