W zależności od stosunków powietrzno-wodnych wyróżniamy dwie drogi mineralizacji;
* butwienie - proces aerobowy, o charakterze egzotermicznym. Rozkład przebiega przy dostępie tlenu, dając produkty pełnego utlenienia
• gnicie - proces anaerobowy w glebach o nadmiernym uwilgotnieniu, słabej przewiewności, intensywnym rozwoju mikroorganizmów tlenowych. Powstają w wyniku tego procesu produkty pełnego utlenienia oraz w większych ilościach metan, siarkowodór, indol, skatol itp. Nie następuje wzrost temperatury rozkładanego materiału.
Humifikacja przebiega w dwóch etapach:
* rozkład substratu organicznego do prostych związków
* synteza i resynteza prostych substancji i tworzenie substancji próchniczych
Przebieg humifikacji zależy od :
* składu resztek organicznych
* warunków środowiska
* aktywności organizmów glebowych
Proces syntezy próchnicy i tworzenia kompleksów organo-mineralnych zachodzi w przewodach pokarmowych mezofauny i przyczynia się do zmian ich właściwości:
•wzrost 2-4 krotny zawartości Ca •wzrost 3- krotny zaw. Mg •wzrost 3-7-krotny fosforu •wzrost 4-krotny azotu •podwyższenie pH o 1,5
Substancje humusowe dzielą się w zależności od barwy i rozpuszczalności w różnych rozpuszczalnikach na:
•kwasy fulwowe •kwasy huminowe •huminy
Kwasy fulwowe
• łatwo rozpuszczalna grupa substancji
• jaśniejsze zabarwienie od kw. huminowych
• mniejsza zaw. węgla i azotu
• większa zaw. tlenu
• dobrze rozpuszczalne w wodzie, alkaliach, kwasach mineralnych
• niższa masa cząsteczkowa
• zawierają więcej struktur alifatycznych, traktowane jako niedojrzałe kw. huminowe
• wykazują działanie ochronne w stosunku do zoli żelaza i gliny, co ma znaczenie w proc. bielicowania gleb
Kwasy huminowe
• dość trudno rozpuszczalne (ekstrahowane NaOH, wytrącane kwasami minerał.)
• substancje koloidalne zbudowane z polimerów (struktury pierścieniowe/aromatyczne/, mostki łańcuchowe, grupy funkcyjne)
• posiadają budowę porowatą
• właściwości hydrofitowe zależą od stosunku struktur aromatycznych (hydrofobowych) do bocznych łańcuchów z grupami hydrofitowymi
• właściwości sorpcyjne